Үсеш перспективалары бар

Фер­мер Ни­ко­лай Ско­ков үз ху­җа­лы­гын­да ат үр­че­тү­гә зур игъ­ти­бар би­рә. Ра­йон­да иң күп ат шул ху­җа­лык­та, би­ре­дә Ор­лов то­кым­лы юр­так­лар һәм авыр йөк ат­ла­ры үр­че­тә­ләр.

Ев­ге­ний Ста­ров

Шу­шы көн­нәр­дә без Ни­ко­лай бе­лән бер­гә­ләп ат­лар фер­ма­сын ка­рап йөр­дек һәм би­ре­дә ат үр­че­тү бе­лән җит­ди шө­гыль­лә­нү­лә­ре­нә та­гын бер кат инан­дык, би­ре­дә ат­лар ас­рау өчен бар­лык шарт­лар ту­ды­рыл­ган. Ор­лов то­кым­лы юр­так­лар үс­те­рел­гән ат­лар фер­ма­сы ти­рә­се ти­мер кой­ма бе­лән әй­лән­де­реп алын­ган, ат­лар аб­за­ры бик шәп эш­лән­гән, аран­нар­да ат­лар­га бик җай­лы, ту­ды­ру бү­ле­ге дә бар, ул җы­лы­ты­ла, тай­лар­га бик уңай­лы мон­да. Би­на­ны як­тыр­ту өчен үз­лә­ре­нең ге­не­ра­то­ры бар. Фер­ма янә­шә­сен­дә ти­мер тор­ба­лар­дан ат­лар өчен кир­тә аб­зар яса­ган­нар. Ка­ра­выл­чы өчен йорт та тө­зел­гән,кыш­ла­ту­га җи­тәр­лек кү­ләм­дә азык ки­те­рел­гән.

Бы­ел­гы­сы ел­да ат­лар фер­ма­сы, дө­рес­рәк әйт­сәк, ат­лар за­во­ды ат үр­че­тү­че­лек һәм ат спор­тын үс­те­рү бу­ен­ча Рес­пуб­ли­ка прог­рам­ма­сы­на кер­тел­гән. Ни­гез­дә ор­лов то­кым­лы юр­так­лар үр­че­тер­гә­ ни­ят­ли­ләр. Мон­да ор­лов то­кым­лы 15 юр­так ат (би­я) бар. "Бе­кас", "И­кар" һәм "Бель­мон­до" исем­ле ай­гыр­лар ях­шы нә­сел кал­ды­ралар.

Бе­рен­че­се ту­рын­да без га­зе­та­быз­да язып чык­кан идек ин­де, ул үт­кә­ре­лә тор­ган төр­ле узыш­лар­да җи­ңү­ләр яу­лый, "И­кар"­ны әле күп­тән тү­гел ге­нә Мәс­кәү­дән алып кайт­кан­нар, "Бель­мон­до"­ны арен­да­га гы­на ал­ган­нар, бу ат та та­ныл­ган Рә­сәй ча­быш­чы­сы.

Ат­лар­ны сы­нау Уль­ян ип­под­ро­мын­да үт­кә­ре­лә, хә­зер яшь ат­лар­ны сы­нау­ны Ка­зан ип­под­ро­мы­на кү­че­рү мәсь­ә­лә­се хәл ите­лә, ан­да таш­ла­ма­лы аран­нар тәкъ­дим ите­лә­чәк. Тре­нинг нә­ти­җә­лә­ре ни­ге­зен­дә җи­тез­лек (ел­гыр) бу­ен­ча иң ях­шы ат­лар нә­сел арт­ты­ру өчен кал­ды­рыла­чак­.

Ни­ко­лай Ско­ков Рә­сәй сим­во­лы һәм го­рур­лы­гы бул­ган ор­лов то­кым­лы ат­лар үр­че­тү бе­лән шө­гыль­лә­нү­е­нә го­рур­ла­на. Ул ор­лов то­кым­лы юр­так­лар­ны алар­ның уни­вер­саль бу­лу­ла­ры ар­ка­сын­да дөнь­я­да иң ях­шы ат­лар дип са­ный. Әле­ге то­кым төр­ле ат ярыш­ла­рын­да уңыш­лы чы­гыш ясар­га мөм­кин, цирк аре­на­сын­да эш­ләү өчен дә ях­шы өй­рә­те­лә һәм, әл­бәт­тә ин­де, юр­так­лар спор­тын­да да алыш­ты­ргы­сыз алар. Бу то­кым ат­лар ма­тур­лы­гы, нә­за­кәть­ле­ле­ге бе­лән ае­ры­лып то­ра­лар. Кир­тә аб­зар­да йөр­гән (про­гул­ка­да) "И­кар"­га сок­ла­нып туй­мас­лык - го­рур, мә­һа­бәт, Ал­тай ат­лар за­во­ды­ның та­ныл­ган вә­ки­ле.

Ско­ков­ның бик шәп би­я­лә­ре - "Ок­ра­и­на", күп­тән тү­гел Пермь­нән кай­тар­тыл­ган "На­вив­ка" һәм "Ка­пот­ня", Уль­ян ип­под­ро­мын­да сы­нау үтү­че "К­лас­си­ка" (бы­ел ике тра­ди­ци­он Рә­сәй при­зы ия­се) бар.

Үз көч­лә­ре бе­лән үт­кә­ре­лү­че се­лек­ция эш­лә­ре өч ли­ни­я­дә алып ба­ры­ла, алар­ның та­мыр­ла­ры исә ре­во­лю­ци­я­гә ка­дәр бул­ган Рә­сәй­гә ба­рып то­та­ша. Ай­гыр­лар һәм би­я­ләр­не чи­рат­лаш­ты­рып, ор­лов то­кым­лы юр­так­лар­ның ел­дам­лы­гын (җи­тез­ле­ген) арт­ты­рыр­га, то­кым­ны ях­шыр­тыр­га (да­и­ми) план­лаш­ты­ра­лар. Би­я­ләр­не кап­ла­ту (йө­гер­тү) һәм ко­лын­лау гра­фи­гын ат аб­за­ры на­чаль­ни­гы Али­сә Шә­ри­фул­ли­на тө­зи, аңа ко­нюх­лар Га­ли­на бе­лән Ни­ко­лай Шум­ков ат­лар­ны­ ка­ра­шыр­га яр­дәм итә­ләр.

Бы­ел Ни­ко­лай Ско­ков юр­так­лар­ы Яңа Чиш­мә­дә­ге һәм Тү­бән Ка­ма­да­гы Са­бан­туй­лар­да җи­ңү яу­ла­ган­нар, Уль­ян ип­под­ро­мын­да ике тра­ди­ци­он бү­ләк­кә ия бул­ган­нар, Әл­мәт­тә Нефть­че­ләр кө­нен­дә, Ка­зан ип­под­ро­мын­да "Пи­он" тра­ди­ци­он рә­сәй при­зы­на һәм "Ве­сен­ний" при­зы­на оеш­ты­рыл­ган узыш­ларда икен­че урын­нар­ны яу­ла­ган­нар. Хә­зер­гә ат­лар ял итә­ләр, ә бе­рен­че кар яу­гач ук тре­ни­ров­ка­лар яңа­дан баш­ла­начак. Ра­йон­да юр­так­лар­ны Чу­аш Ча­бак­са­рын­нан Ва­ле­рий Ни­ко­но­ров өй­рә­тә, ә Ев­ге­ний Буль­ка­нов бе­лән Ири­на Кот­ля­ко­ва Уль­ян ип­под­ро­мын­да шө­гыль­лә­нә­ләр.

Фер­мер ху­җа­лы­гын­да ат үр­че­тү­че­лек үсе­шен­дә та­гын бер юнә­леш - бу авыр йөк ат­ла­ры үр­че­тү. Ни­ко­лай Ско­ков фи­ке­рен­чә, ат ите җи­теш­те­рү та­быш­лы (рен­та­бель­ле), бер ки­лог­рамм те­ре авыр­лык­та җитештерү чы­гым­нары 32 сум тәш­кил итә, 100 сум­нан са­ты­ла.

Ху­җа­лык­та 40 баш авыр йөк аты (би­я) һәм ике ай­гыр исәп­лә­нә, күп­тән тү­гел Уд­мур­ти­я­дән 10 бия са­тып ал­ган­нар. Биг­рәк тә Вла­ди­мир то­кым­лы "Бур­лак" үзе­нең тыш­кы кы­я­фә­те бе­лән таң кал­ды­ра, аның авыр­лы­гы да тон­на­дан ар­тык. Авыр йөк ат­ла­ры аб­за­рын­да ме­нә ди­гән итеп ре­монт ясал­ган, тай­лар кир­тә аб­зар­лар­да.

Ско­ков­ның фер­мер ху­җа­лы­гын­да ат­лар үр­че­тү­гә җит­ди ка­рый­лар,нә­ти­җә­лә­ре дә сө­е­нер­лек (ра­йон ху­җа­лык­ла­ры ара­сын­да иң күп ат би­ре­дә,юр­так­лары төр­ле ярыш­лар­да җи­ңү яу­лый), ал­да яңа җи­ңү­ләр һәм уңыш­лар, һич­шик­сез, та­гын бу­лыр.