95 тә дә бер минут тик тора алмый

Үзенең 95 яшьлек юбилее алдыннан хезмәт ветераны Анастасия Пашутина кул кушырып утырмый: мунча ягып җибәрә, юа, кунакларны лаеклы каршы алу өчен ишегалдын тәртипкә китерә. Аның озак яшәү сере бик гади: үз йортыңа һәм җиреңә кирәк чакта чын-чынлап яшисең.

«Карыйм, өй янына машина килә. Әллә миңамы икән дип уйладым шундук. Әйдә, уз, җаным, уз! Тик минем монда җыештырмаган инде - мунча ягып йөри идем!»

19 октябрьдә 95 яшен тутырачак Анастасия Федоровна Пашутина безне нәкъ менә шулай елмаеп һәм хуҗалык ыгы-зыгысы белән каршы алды. Мондый хөрмәтле юбилей алдыннан ял итәсе урында ул йорт мәшәкатьлре һәм энергия белән тулы.

«Кунаклар көтәм, тәртипкә салып йөрим, - дип аңлата ул, яңа юылган пөхтә өемне төзәткәләп. – Карават, диван япмаларын, ашъяулыкларны – бөтенесен юдым. Чиста булсыннар! Һава яхшы – җил дә, кояш та бар, барысы да тиз кипте».

Аның ишегалды – идеаль тәртип үрнәге: бер чүп калдырылмый себерелгән. Хәтта тавыклары да мизгелнең җаваплылыгын аңлыйлар һәм бу чисталыкны бозарга оялалар кебек.

«Балаларым сүгәләр инде: «ташла бу тавыкларыңны, әни, ял ит!»- диләр, дип җиңелчә шелтә белән сөйли Анастасия Федоровна. «Ә мин аларга җавап бирәм: нигә миңа ял? Мин ял итәргә күнекмәгән. Эшсез утыру – иң авыр хезмәт, дим».

Аның гомер буе тынгылык белмәгән куллары сөйләшкәндә дә үзләренә эш таба – ашъяулыкны сыйпый, өстәлдәге открыткаларны рәтли. Алар арасында - Президенттан котлау хатлары.

«Менә, Владимир Владимировичтан, - дип күрсәтә ул.  - Ой, мин аны бик кызганам! Шундый зур ил белән идарә итәргә кирәк, безне дә, картларны да хәтерли, онытмый».

Анастасия Федоровна өчен  юбилее – тынычлап утыру өчен сәбәп түгел, ә үз йортын уңайлырак, чистарак итүнең тагын бер сәбәбе генә. Аның тормышы гади һәм өзлексез хезмәт ул: кунакларны чиста йортта каршы алу, үз җиреңне тәртиптә тоту. Һәм бу зирәк, эчкерсез гадилектә аның озын, тулы һәм, һичшиксез, бәхетле тормышының төп сере ята.

Анастасия Федоровна үз язмышы тарихын бизәкләрсез генә бәян итте.

Сугышка кадәр ул Петропавел мәктәбенең ике классын гына тәмамлап өлгерә. Бөек Ватан сугышының беренче көннәрендә үк әтисе Федор Быстренинны фронтка чакыралар. Колхозның ат абзарында аның урынын хатыны Прасковья – Настяның әнисе ала. Күп балалы анага көн буе эшләргә туры килә, шуңа күрә өйдәге бөтен эш өлкән кызының җилкәсенә төшә. Ун яшьлек Настяга дүрт сеңлесе һәм энесен карарга туры килә, аларның иң кечкенәсенә нибары биш ай була.

«Көн саен диярлек олаулар авылдан ирләрне алып китә иде, хатыннар әллә ничәшәр бала белән калды, — дип искә ала Анастасия Федоровна. - Өлкәнрәк егетләр дә, кызлар да, хатын-кызлар да ирләр урынына басты, ә картлар белән без, балалар, җәй көне кырда эшли идек. Икмәк урылуга -ындырда, кышын – урманда».

Ләкин бу әле балалар өчен иң авыр сынау булмый, яшь Настя өчен  иң авыры өйдән аерылу була. 13-15 яшендә аны башка яшүсмерләр белән бергә юл төзелешенә озаталар.

«Бездән Елховка авылына кадәр 15 чакрым чамасы ерак түгел кебек тоелса да, безгә, балаларга, ул ара туганнарны сагыну өчен җитәрлек иде. Ләкин хезмәтебез кирәкле: көз көне без салган өемнән олауларда ашлык ташыйлар иде».

Сугыш бетә, ләкин җиңү шатлыгын кайгылы хәбәр каплый: ирләрнең күбесе өйләренә кайтмый. Настяның әтисе дә хәбәрсез югала.

«Шулай булгач, сугыштан соң тормыш җиңеләймәде: һаман да шул авыр хезмәт, - ди Анастасия Федоровна. – Кышын – агач әзерләүдә, җәен – кырларда. Бездән башка эшләүче юк иде бит».

21 яшендә Настя Быстренина комбайнчы Николай Пашутинга кияүгә чыга. Үзе шаяртканча, «җитештерүдән аерылмыйча» дүрт бала таба һәм тәрбияләп үстерәләр. Кызы Вера 1959 елда чак кына эштән өйгә кайтканда юлда тумый кала.

«Каенана балаларның мондый шау-шуына түзә алмады һәм безне озатты», - дип искә ала Анастасия Федоровна җиңелчә моңсулык белән. Яшь гаилә урманчы йортына күчә. Табигать арасындагы тормыш җиңел булмаса да, җиргә якынлык аларга ярдәм дә итә. «Зур аланда җир сөрдек, бәрәңге, яшелчә чәчтек. Урманчының хезмәт хакы зур түгел иде, шуңа күрә үстерелгән бәрәңгене без Новотроицкка алып барып сата идек, шул акчага балаларны киендердек, ашаттык», — дип сөйли ул.

Нәкъ менә шунда, аулак җирдә, Анастасия Федоровна бөтен күңеле белән урманга берегә. Ул һәр сукмакны таный, хәтта аннан соң да, авылга күчкәч тә, адашудан курыкмыйча, гөмбә, җиләк җыярга йөри. тыныч шыбырдашкан чыршы һәм каеннар арасында йөргәндә,  еш кына зур гаиләсенең бергә – дус, көчле, барысы да исән-сау булган вакытларын искә төшерә.

Ләкин вакыт аяусыз, һәм ул үзе белән якын кешеләрне дә алып китә. Безнең героиняга да авыр югалтулар кичерергә туры килә. Әмма ул, туганнары белән аралашудан, оныклары белән очрашудан һәм һәр таныш кешегә гади, игелекле сүз әйтүдән шатлык табып, кайгысын җиңәргә үзендә көч таба.

Безнең белән саубуллашканда, Анастасия Федоровна укучыларга үзенең гади һәм зирәк теләген җиткерүен үтенде: «Бер-берегезне саклагыз, тормышыгызның кадерен белегез - ул бердәнбер. Тыныч яшәгез, бәхет һәм сәламәтлектә яшәгез».