Лидия Забелина: «Чынга ашкан хыялым өчен мин остазларыма рәхмәтлемен»

Бар көчен һәм тырышлыгын балаларга багышлаган, Татарстан Республикасының атказанган укытучысы, 45 еллык хезмәт стажы булган педагог Лидия Михайловна Забелина «Татарстан Республикасының хатын-кыз исемнәре» проектында катнашучы булган.

Лидия Новопоселенная Лебедка авылында Стахеевлар гаиләсендә туа. Стахеевларның нәсел агачы бик бай һәм кызыклы: тамырлары тирән һәм ботаклары киң, бу хакта күп итеп һәм озак сөйләргә мөмкин. Ә бүген Лидия Михайловна үзе турында түгел, ә үзенең остазлары, аның шәхси сыйфатларын формалаштыруга, хыялын тормышка ашыруга турыдан-туры йогынты ясаган кешеләр турында сөйли.

Әтисе

«Минем әти шофер булып эшләде, ләкин һәрвакыт үз гаиләсе өчен вакыт тапты, балаларны бик яратты һәм безнең өчен кулдан килгәннең барысын да эшләде. Укытучы булу хыялымны белеп, ул Тәтеш педагогия училищесының адресын тапты, ә сигез еллык мәктәпне тәмамлагач, мине үзе имтиханнарга алып китте. Мин аның абитуриентлар арасында коридорда басып торуын һәм минем өчен борчылуын хәтерлим һәм мин аның өметләрен акладым - мине студентлыкка кабул иттеләр.

 Укуым дәвамында әтием минем янга килеп йөрде, азык-төлекләр алып килде, уңышларыма шатланды һәм ниндидер вак уңышсызлыкларыма кайгырды. 1971 елда мин диплом алдым һәм туган авылыма башлангыч сыйныфлар укытучысы булып эшкә килдем. Еш кына мин укытучы буларак беренче дәресемне түгел, ә беренче сыйныфларда ата-аналар җыелышын искә төшерәм. Мин ул көнне бик борчылдым, әти-әниләр белән сөйләшү аларга да, миңа да кызыклы һәм файдалы булсын өчен тырыштым. Шуңа күрә җыелыш тәмамлангач кына, соңгы партада утырган әтине күреп алдым. Бу сәер дә, көлке дә иде. Әти исә үзенең биредә булуын «җыелышка килгән берәр әти-әни ялгыш сүз әйтеп кызымны рәнҗетмәсен», дип аңлатты.

Нигә мин укытучы һөнәрен яраттым

«Чынлыкта, башта мин һөнәрне түгел, ә мәктәптә эшләгән кешеләрне яраттым. Минем өчен алар һәрвакыт иң-иңнәре иде. Һәм бу беренче сыйныфтан ук башланды. Минем беренче укытучым Антонида Никифоровна Воронина иртән үз укучылары белән бергә эшкә килә иде: һәркем өйдән иртәрәк чыгып, аны беренче булып каршы алырга тырышты, чөнки беренче чыккан ике баланың кулларыннан укытучы тотып бара иде, ә соңга калганнар - көнләште. Ул үзенең һәр укучысын башыннан сыйпап сәламләде. Өйрәнеп килмәгән дәрес өчен балаларны әрләмәде, беркайчан да кимсетмәде, дәресләрдән соң аларны сиздермичә генә калдыра һәм укуга җәлеп итә иде.

Югары сыйныфларда мин Екатериновка авылында укыдым. Һәм анда безне мәктәпнең барлык хезмәткәрләре яратты, безгә аш-су остасы Евдокия Алексеевна Шабашкина әниләрчә кайгырту белән карый иде. Балалар үзләрен яраткан урында һәрвакыт яхшы булырга телиләр.

Барысы да балачактан башлана

 «Әни. Ул безне кешеләрдә бары тик яхшылыкны гына күрергә, дуслыкны кадерләргә, гаилә традицияләрен онытмаска, ә эшне осталык, көч һәм энергияне тулысынча биреп башкарырга өйрәтте. Алты бала тәрбияләп, әни сезонлы гына эшләде, ә без үскәч, фермага савымчы булып китте. «Красный Октябрь» совхозында ул вакыттагы зоотехник Евгений Белоглазовның сөйләгәннәре буенча, иң чиста сыерлар минем әнием Елизавета Стахеева төркемендә булган. Ул башкача эшли дә алмады, чөнки безгә ул һәрчак үрнәк булды.

 Һәрвакыт дәрескә кергәндә, мин әниемне һәм Владимир Трошинның «Аңлыйсыңмы, әни, мин - укытучы» дигән җырның сүзләрен искә төшерә идем.

Минем акыллы остазларым

Мин эшли башлаганда Лебедка мәктәбендә беренче хезмәттәшләрем -сизгер, игелекле һәм гадел директор Михаил Алексеевич Евдокимов һәм аның хатыны Нина Кузьминична бар иде. Нәкъ менә ул яшь укытучыга (ягъни миңа) ярдәм итәр өчен, бик оста, хатын-кызларча тиешле сүзләр тапты, бусы да бит үзенең хезмәт юлын башлап җибәрүчеләр өчен бик мөһим.

Волчья мәктәбендә мине үз педагогларының һәм укучыларының уңышларына чын күңелдән шатланган бердәм коллектив каршы алды. Һәм бу коллектив белән Иван Васильевич Пономарев җитәкчелек итте. Бу мәктәптә Александра Петровна Пономарева минем акыллы остазым булды. Аның белән бергәләп без КДПИга сессиягә бардык, анда мин Лебедкада эшләгәндә үк укырга кергән идем. Имтиханнарны тапшырганда, без бер-беребез өчен борчыла идек.

Шулай килеп чыкты инде, минем тормыш тарихымда «аерылышкан» дигән язма пәйда булды. Шул сәбәптән яшәү урынын үзгәртергә һәм Архангел мәктәбенә, Александр Семенович Романов җитәкчелегенә эшкә күчәргә туры килде. Аның, шулай ук укытучы Мария Петровна Подопрелова, мәктәп хезмәткәре Анна Васильевна Любимова һәм башка күп кенә зур коллектив әгъзалары ярдәмендә мин үземне беренче көннәрдән үк үземнеке итеп хис иттем. Ә минем бер яшьлек улым Сергей «мәктәп хезмәткәрләре полкының улы» булды. Архангел Бистәсендә балалар бакчасы булмаганлыктан, балаларын калдырырга кешесе булмаганнар, аларны үзләре белән эш урынына алып килделәр.

30 ел бер көн кебек сизелми дә узып китте, күпме вакыт узган, күпме укучыны үз йөрәгең, үз күңелең аша үткәрелгән. Каршы алдык, укыттык, аерылыштык... Үз балаларыбызны үстердек һәм укыттык.

Икенче ирем Николай Петрович Забелин (трактор эше укытучысы) белән тагын бер кызыбыз Надежда туды. Кызым, минем кебек үк, рус теле һәм әдәбияты укытучысы булды, Казанда эшли. 2004 елда без олы улыбыз Сергейны югалттык. Яңа Чишмә урта мәктәбендә башка коллектив һәм киеренке эш миңа кайгымны бераз җиңеләйтергә булышты. Ул вакыттагы энергияле яшь мәктәп җитәкчесе Валентина Николаевна Семеняк коллективка мәктәп укучылары белән иҗади эшләү өчен педагогларны чакырды һәм яшь укытучымы яки тәҗрибәлеме - бусы мөһим түгел. Мәсәлән, минем балачак дустым Анастасия Михайловна Минаева. Иң мөһиме, һәркемнең күзләре янып тора, барысы да үз проектларын тәкъдим итә, берсе икенчесеннән кызыклырак.  Бу «әйләнешкә» (дәресләр, конкурслар, проектлар, олимпиадалар, семинарлар) мин дә туры килдем, дип уйлыйм, шушы ритмда тагын 12 ел үтеп китте.

 Мин тормыш юлында очраган һәр кешегә бик рәхмәтле, алар миңа хыялымнан - яраткан һөнәремнән баш тартырга сәбәп бирмәделәр».

Болар барысы да аның турында

Лидия Михайловна Забелина эшне һәрвакыт көчен кызганмыйча һәм балаларны яратып башкарган. Һәм һәр җирдә аның турында игелекле, ярдәмчел, үз эшен яратучы кеше дип сөйлиләр. Ул гомер буе һәр укучыга үзен бу катлаулы тормышта үз юлын табарга өйрәтү, ярдәм итү өчен яши. Аның педагогик стажы 45 ел, шуның 13 елы - Архангел мәктәбе директоры. Аның җитәкчелегендә мәктәптә яңалыклар кертелә, беренчедән, балаларны төшке аш белән тукландыра башлыйлар, суүткәргеч үткәрәләр, күмер белән җылытудан газга күчерәләр. Ә сигез еллык мәктәп ун еллык була. Әмма Лидия Михайловна үзе «ул 13 елда үз эшем белән шөгыльләнмәдем» дип саный. Аның максаты - балаларны укыту бит. Югары категорияле укытучы, ул районда рус теле һәм әдәбияты укытучыларының методик берләшмәсендә алыштыргысыз җитәкчесе дә була. Методик семинарлар, түгәрәк өстәлләр, конференцияләр оештыра. Шулай ук район укытучыларының иҗади төркемен җитәкли, «Укытуда аерым уңышлары өчен» медаленә дәгъва итүчеләрнең эшләрен тикшерү буенча комиссия рәисе дә әле. Лидия Михайловнаның сыйныф җитәкчесе буларак эш тәҗрибәсе дә коллегаларының игътибарына лаек. Аның укучылары район һәм республика конкурсларында актив катнаштылар һәм призлы урыннар алдылар. Укытучы нинди булырга тиеш? Укытучы кеше үз эшен һәм балаларны яратырга тиеш. Лидия Михайловна нәкъ менә шундый. Ул авыр әйберләрне җиңел итә ала. Аның артыннан үзеңнән-үзең белем иленә барырга телисең.

 Забелина Лидия Михайловна 2017 елдан бирле Архангел авыл җирлегенең ветераннар Советы рәисе булып тора. Ялгыз өлкән яшьтәге кешеләргә даими рәвештә ярдәм итә, аларга азык-төлекләр сатып ала, мобилизацияләнүчеләргә җылы киемнәр, азык-төлекләр белән ярдәм итүгә үз өлешен кертә.