Эшлисе эшләр байтак

Атл­ар фер­ма­сы тер­ри­то­ри­я­сен­дә авыл ху­җа­лы­гы оеш­ма­ла­ры җи­тәк­че­лә­ре һәм авыл җир­лек­лә­ре баш­лык­ла­ры ат­лар­ны ас­рау шарт­ла­ры бе­лән та­ныш­ты­лар, саф ор­лов то­кым­лы юр­так­лар­га ка­рап сок­лан­ды­лар. Алар рес­пуб­ли­ка­да гы­на тү­гел, Рә­сәй кү­лә­мен­дә үт­кә­рел­гән күп ке­нә аб­руй­лы ярыш­лар­да приз­лы урын­нар яу­ла­ган. Һәм­мә­се­нә Рә­сәй­дә Ор­лов то­кым­лы юр­так­лар ара­сын­да чем­пи­он исе­ме ал­ган "Вс­пыш­ка" оша­ды.

Ху­җа­лык җи­тәк­че­се Ни­ко­лай Ско­ков ат үр­че­тү бу­ен­ча үзе­нең план­на­ры ту­рын­да сөй­лә­де, шу­шы тар­мак­ның та­быш­лы бу­лу­ын ис­кәр­де. - Без­нең хә­зер 150 баш аты­быз бар, - ди ул. - Ки­лә­чәк­тә алар­ның баш са­нын 300 гә җит­ке­рә­чәк­без. Юр­так­лар бе­лән бер­рәт­тән без­дә авыр йөк ат­ла­ры да үр­че­телә, алар­ны ит­лек­кә са­та­быз. Те­ре авыр­лык­та ки­лог­рам­мын 100-120 сумн­ан сат­кан­да үз­кыйм­мә­те 38 сум (кг) чы­га, ягъ­ни бер ат 60-70 мең (күб­рәк тә) сум та­быш ки­те­рә. Сөт­че­лек тер­лек­че­ле­ген дә үс­те­рер­гә ни­ят­ли­ләр, чөн­ки бы­ел­дан про­дук­ция бә­я­се си­зе­лер­лек арт­кан, бү­ген фер­мер 1 литр сөт­не 17 сум­нан са­та. Са­рык­лар да ас­рый баш­ла­ган­нар, алар­ны да арт­ты­ры­рга исәп­ли­ләр.

- Ат­лар фер­ма­сын­да ба­ла­лар да рә­хәт­лә­неп шө­гыль­лә­нә­ләр, без­дә ба­ры 3-4 ху­җа­лык­та гы­на ат үр­че­тү­гә ти­еш­ле игъ­ти­бар би­ре­лә, - дип бил­ге­ләп үт­те Вя­чес­лав Коз­лов.

- Ба­ла­лар­ны ат спор­ты бе­лән шө­гыль­лә­нү­гә җә­леп итәр­гә ки­рәк. Хә­зер Ско­ков­ның ат­лар фер­ма­сын­нан юр­так­лар­ны Рә­сәй­дән ге­нә тү­гел, чит ил­ләр­дән дә ки­леп са­тып ала­лар (бы­ел гы­на да саф то­кым­лы 7 баш тай са­тыл­ган).

Пет­ро­па­вел АМЙ­да уз­ган ки­ңәш­мә­дә ра­йон баш­лы­гы ат үр­че­тү­дә иреш­кән уңыш­ла­ры өчен Ни­ко­лай Ско­ков­ка ТР Авыл ху­җа­лы­гы һәм азык-тө­лек ми­нистр­лы­гы­ның Мак­тау гра­мо­та­сын тап­шыр­ды.Ра­йон авыл ху­җа­лы­гы ида­рә­се на­чаль­ни­гы Сер­гей Ба­ра­нов ав­густ­та һәм агым­да­гы ел­ның 8 аен­да тер­лек­че­лек­тә­ге эш нә­ти­җә­лә­ре­нә йом­гак яса­ды. Ул соң­гы ара­лар­да ра­йон тер­лек­че­лә­ре­нең тот­кан урынна­рын югал­та баш­лау­ла­рын ис­кәр­де.

Соң­гы ара­лар­да бе­рен­че мәр­тә­бә МЭТ-нең баш са­ны ки­мү­гә юл ку­ел­ган. Бу, ни­гез­дә, "Та­тарс­тан" а/ф ар­ка­сын­да, би­ре­дә 1 гыйн­вар­га 642 баш тер­лек ки­ме­гән, "Коз­ло­ва М.И." КФХ-да да МЭТ-нең баш са­ны 87 гә ки­ме­гән, кал­ган ху­җа­лык­лар­да бу хәл кү­зә­тел­ми. Дуң­гыз­чы­лык­та да, са­рык­чы­лык­та да күр­сәт­кеч­ләр мак­та­ныр­лык тү­гел.

Ра­йон баш­лы­гы ис­кәр­гән­чә, ра­йон­да са­рык­чы­лык күз уңын­нан тө­шеп ба­ра. Хә­зер бу тар­мак та­быш­лы са­на­ла, шу­ңа да аның бе­лән шө­гыль­лә­нер­гә ки­рәк.

Сөт җи­теш­те­рү­дә "Та­тарс­тан" а/ф-да шак­тый ки­мү­гә юл ку­ел­ган, ан­да үт­кән ел бе­лән ча­гыш­тыр­ган­да 439 тон­нага аз­рак сөт җи­теш­тер­гән­нәр. Шул ук аг­ро­фир­ма­да ит җи­теш­те­рү­дә дә күр­сәт­кеч­ләр на­чар­рак (136 тон­на­га). Мон­дый күр­сәт­кеч­ләр ху­җа­лык җи­тәк­че­лә­ре һәм зо­о­вет­бел­геч­ләр та­ра­фын­нан конт­роль бул­мау нә­ти­җә­се. Бер­се дә аша­ту һәм ка­рау тех­но­ло­ги­я­се­нә игъ­ти­бар ит­ми.

Фер­мер­лар М.Х. Са­дый­ков, М.И. Коз­ло­ва, Р.М. Ис­ха­ков, О.А. Ани­си­мов һәм В.С. Зу­бов­лар (720-780- гр.) тер­лек­ләр­дән юга­ры ур­та­ча тәү­лек­лек ар­тым ала­лар, ә "Та­тарс­тан" а/ф-ның Шах­май бү­лек­чә­сен­дә ар­тым 400 грамм­га да җит­ми.

МЭТ са­ту­да ур­та­ча тап­шы­ру­ а­выр­лы­гын­да да аер­ма зур. Әй­тик, фер­мер­лар З.М. Нур­ха­мә­тов, О.А. Ани­си­мов һәм Х.Г. Кы­я­мов 500-560 шар ки­лог­рамм авыр­лык­та­гы тер­лек­ләр сат­са­лар, "Ку­лон" а/ф, "С­ко­ков Н.А.", "Зу­бов В.С." КФХ һәм "Та­тарс­тан" а/ф-ның кай­бер бү­лек­чә­лә­ре ни­ба­ры 240-330 шар ки­лог­рамм авыр­лык­та­гы тер­лек са­та.

Ра­йон авыл ху­җа­лы­гы ида­рә­се­нең баш икъ­ти­сад­чы­сы Эн­җе Шәй­дул­ли­на авыл ху­җа­лы­гы предп­ри­я­ти­е­лә­ре эше­нең нә­ти­җә­ле­ле­ге ту­рын­да сөй­ләп үт­те.

- Ху­җа­лык­лар рей­тин­гын тө­зе­гән­дә 4 төп күр­сәт­кеч исәп­кә алын­ды, - дип бил­ге­ләп үт­те ул. - Бо­лар фай­да­ла­ну­да бул­ган 100 гек­тар авыл ху­җа­лы­гы җир­лә­ре­нә тер­лек ты­гыз­лы­гы, фай­да­ла­ну­да бул­ган 10 гек­тар­га сөт һәм ит җи­теш­те­рү һәм фай­да­ла­ну­да бул­ган 100 гек­тар җир­гә сөт са­ту.

Сөт са­ту­дан ху­җа­лык­лар 8 ай эчен­дә 201 млн. сум­нан ар­тык ак­ча ал­ган­нар (ак­ча­ла­та ке­рем өле­ше - 44 про­цент). Мон­да фер­мер В.С. Зу­бов­ның күр­сәт­ке­че иң ях­шы­сы (100 га фай­да­ла­ну­да­гы авыл ху­җа­лы­гы җир­лә­ре­нә - 411 цент­нер) , ә иң азы - "Ку­лон" аг­ро­фир­ма­сын­да (ни­ба­ры 100 гект­арга 50 цн).

Бар­лык күр­сәт­кеч­ләр­не бер­гә го­му­ми­ләш­тер­гән­нән соң 8 ай нә­ти­җә­лә­ре бу­ен­ча "Зу­бов В.С." КФХ - бе­рен­че, ар­хан­гел­лы­лар икен­че урын­да, "Ку­лон" а/ф исем­лек­нең иң ахы­рын­да (таб­ли­ца­га ка­ра).

Ра­йон авыл ху­җа­лы­гы ида­рә­сен­дә са­тып алу­лар бу­ен­ча кон­суль­тант Эн­же Ги­на­тул­ли­на җит­еште­ре­лә тор­ган про­дук­ци­я­нең сый­фа­ты­на ана­лиз яса­ды, ра­йон­ның баш ве­те­ри­на­рия та­би­бы Рә­фис Хә­би­бул­лин ху­җа­лык­лар­да үт­кә­ре­лә тор­ган ве­те­ри­на­рия ча­ра­ла­ры­на тук­тал­ды, авыл ху­җа­лы­гы на­чаль­ни­гы Сер­гей Ба­ра­нов авыл ху­җа­­лы­гы про­из­водст­во­сын­да тех­ни­ка кур­кы­ныч­сыз­лы­гы мәсь­әлә­лә­ре­нә ка­гыл­ды.

Ки­ңәш­мә­гә йом­гак ясап Вя­чес­лав Коз­лов авыл ху­җа­лы­гын­да­гы агым­да­гы эш­ләр­гә: кыр эш­лә­ре ба­ры­шы­на (чә­чү ях­шы сый­фат бе­лән баш­ка­рыл­ган, хә­зер туң­га җир сө­рү эш­лә­ре­нә нык­лап ке­решер­гә, кыр­лар­да­гы са­лам­ны җы­еш­ты­рыр­га ки­рәк) ана­лиз яса­ды, юл чит­лә­рен ча­бар­га, кир­тә аб­зар­лар­га са­лам кай­та­рыр­га, тер­лек­ләр­не ту­лы кыйм­мәт­ле аша­тыр­га һәм кыш­ла­ту­га әзер­ләр­гә ки­рәк­ле­ге­нә тук­тал­ды. Ул шу­лай ук "Мәк­тәп­кә җы­е­ныр­га яр­дәм ит" ак­ци­я­сен­дә ак­тив кат­наш­кан, ка­ни­кул ва­кы­тын­да кыр­лар­да һәм фер­ма­лар­да эш­лә­гән уку­чы­лар­га Бе­лем кө­нен­дә тап­шы­рыл­ган бү­ләк­ләр өчен ху­җа­лык җи­тәк­че­лә­ре­нә рәх­мәт бел­дер­де һәм алар­га пай учас­ток­ла­ры өчен ха­лык бе­лән исәп-хи­сап ясау ки­рәк­ле­ген әйт­те (бөр­тек ни­гез­ле бә­я­дән җи­бә­ре­лер­гә ти­еш).

Азат Мусин