Сөт җыюда проблемалар

Авыл җир­лек­лә­ре баш­лык­ла­ры кат­на­шын­да сөт җы­ю­чы­лар бе­лән сөт хә­зер­ләү бу­ен­ча үт­кә­рел­гән ки­ңәш­мә­дә ха­лык­тан сөт са­тып алу­да бул­ган проб­ле­ма­лар, сөт­кә са­тып алу бә­я­лә­ре, тап­шы­ры­ла тор­ган сөт­нең сый­фа­ты, КМС за­во­ды­ның сөт про­дук­ци­я­сен са­ту күр­сәт­кеч­лә­ре ту­рын­да сөй­ләш­те­ләр.

Баш­та ра­йон баш­лы­гы урын­ба­са­ры На­и­лә За­ки­ро­ва авыл җир­лек­лә­рен­дә ШЯХ бу­ен­ча кре­дит­лар би­рү пла­ны­ның үтә­ле­ше­нә ана­лиз яса­ды. 2012 ел­ның I яр­ты­ел­лы­гын­да ра­йон бу­ен­ча 181 кре­дит би­рел­гән (2011 ел­да ул 118 бул­ган). Ра­йон­да алын­ган кре­дит­лар рес­пуб­ли­ка күр­сәт­ке­чен­нән юга­ры (рес­пуб­ли­ка бу­ен­ча 100 йорт­ка - 28 кре­дит) бул­ган авыл җир­лек­лә­ре дә бар. Шах­май (43), Акъ­яр (42), Ту­был­гы­тау (42), Ча­бак­сар (30), Ак­бү­ре (30) авыл җир­лек­лә­ре бу нис­бәт­тән ал­да ба­ра­лар. План­нан бер­ни­чә про­цент­ка ка­лы­шу­чы авыл җир­лек­лә­ре дә бар. Ра­йон бу­ен­ча ур­та­ча 100 йорт­ка 25 кре­дит алын­ган. Ка­лы­шу­чы АҖ-нә план­ны ту­ты­рыр­га ты­ры­шыр­га ки­рәк.

Ди­аг­рам­ма­лар кат­на­шу­чы­ларга шәх­си сек­тор­да­гы һәр сы­ер­дан са­тыл­ган сөт (сан­нар) ту­рын­да мәгъ­лү­мат бир­де. Ха­лык­тан сөт са­тып алу бу­ен­ча план­ны уз­ган ел бе­лән ча­гыш­тыр­ган­да Ча­бак­сар АҖ 165 про­цент­ка, Акъ­яр - 146, Ту­был­гы­тау АҖ 123 про­цент­ка үти. Ак­бү­ре (67%), Ле­ни­но (59%), Яңа Чиш­мә (33%), Ека­те­ри­на (84%), Зи­рек­ле АҖ (94%) үз күр­сәт­кеч­лә­рен ки­мет­те­ләр. Ра­йон бу­ен­ча I яр­ты­ел­лык­та сөт җыю ту­ла­ем 138%ка үтәл­гән. Күп ке­нә АҖ-дә сөт җыю тот­рык­лы, тик Ак­бү­ре, Бу­ре­вест­ник, Крас­ный Ок­тябрь АҖ-нә сөт җыю бу­ен­ча да­и­ми хез­мәт­кәр­ләр эз­ли­се. На­и­лә За­ки­ро­ва АҖ-нә сөт җы­ю­чы­лар­ны бү­лү һәм бер­ке­тү мәсь­ә­лә­сен хәл итәр­гә ки­рәк, дип бил­ге­ләп үт­те. КМС за­во­ды ди­рек­то­ры Фе­дор Бур­чин сөт җы­ю­чы­лар­ның за­вод­ка сөт тап­шыр­ган­да ту­ган проб­ле­ма­лар ту­рын­да як­тырт­ты. I яр­ты ел­лык­та за­вод­ка 10753 тон­на сөт кер­гән, шул исәп­тә 1700 тон­на - ха­лык­тан. Үт­кән ел бе­лән ча­гыш­тыр­ган­да бу сан­нар ки­ме­мә­гән, хәт­та бе­раз арт­кан да. Июнь­дә 1 кг сөт өчен са­тып алу бә­я­лә­ре үт­кән ел­да­гы­дан 10 ти­ен­гә ким­рәк һәм 8 сум 90 ти­ен тәш­кил итә. Са­тып алу бә­я­се­нең тү­бән бу­луы - проб­ле­ма­лы мәсь­ә­лә, әм­ма якын ара­лар­да сөт бә­я­се элек­ке­ге дә­рә­җә­дә ка­ла­чак, ә ав­густ­та аның ва­кыт­лы­ча гы­на ар­туы кө­те­лә. Фе­дор Бур­чин тап­шы­ры­ла тор­ган сөт­нең сый­фа­ты бу­ен­ча ки­сә­тү яса­ды. Ту­ла­ем кү­ләм­дә тап­шы­ры­ла тор­ган сөт­нең 50 про­цен­ты - сорт­сыз сөт. Ул сөт­нең май­лы­лык про­цен­ты күб­рәк бул­ган са­ен, са­тып алу бә­я­се дә юга­ры бу­лу­ын ис­кә тө­шер­де. Ми­сал өчен, май­лы­лы­гы 2,6 про­цент­лы сөт­нең 1 кг - 6 сум 32 ти­ен, ә 4,4 про­цент­лы сөт 10 сум 40 ти­ен­нән са­тып алы­на. Ди­мәк, сөт җы­ю­чы­лар һәм сөт тап­шы­ру­чы ке­ше­ләр нин­ди сөт­не тап­шы­ру ях­шы­рак бу­лу­ын һәм аның сый­фа­тын ни­чек кү­тә­рү ха­кын­да уй­ла­ныр­га ти­еш­ләр.

- Яңа Чиш­мә КМС за­во­ды, - дип бил­ге­ләп үт­те Фе­дор Бур­чин, - сөт эш­кәр­тү бу­ен­ча "Ва­мин" ААҖ-ның га­мәл­дә­ге 20 за­во­ды ара­сын­да 11 урын­ны би­ли. За­вод про­дук­ци­я­се ра­йон­да­гы 76 азык-тө­лек ки­бет­лә­ре­нең 31ен­дә һәм Чис­тай ра­йо­нын­да­гы 2 ки­бет­тә са­ты­ла, ха­лык ара­сын­да зур по­пу­ляр­лык ка­за­на. Про­дук­ци­я­нең кү­лә­мен һәм җи­теш­те­ре­лә тор­ган про­дук­ци­я­нең сый­фа­тын ки­мет­мәс өчен ты­ры­шып эш­ләр­гә ки­рәк. Сөт өчен ха­лык бе­лән исәп-хи­сап ясау­да проб­ле­ма­лар бул­са да, якын ара­лар­да бар­лык бу­рыч­лар тү­лә­нә­чәк, дип бил­ге­ләп үт­те На­и­лә За­ки­ро­ва.