Терлекчелекне үстерүгә - төп игътибар

Си­шәм­бе көн­не Со­вет­ның уты­рыш­лар за­лын­да 2012 ел­ның I яр­ты­ел­лы­гын­да тер­лек­че­лек­тә­ге эш нә­ти­җә­лә­ре бу­ен­ча ки­ңәш­мә бу­лып үт­те. Ки­ңәш­мә­не му­ни­ци­паль ра­йон баш­лы­гы Вя­чес­лав Коз­лов үт­кәр­де.

Ев­ге­ний СТА­РОВ

По­диум буй­лап авыл ху­җа­лы­гы куль­ту­ра­ла­ры үр­нәк­лә­ре ку­ел­ган иде һәм ал­га та­ба бу хак­та "Рос­сель­хоз­центр"­ның Яңа Чиш­мә учас­то­гы на­чаль­ни­гы Рә­фис Зи­ни­я­тул­лин сөй­лә­де. "Та­тарс­тан" аг­ро­фир­ма­сы­ның Шах­май бү­лек­чә­сен­дә 3 май­да чә­чел­гән ку­ку­руз ае­ру­ча тәэ­сир кал­ды­ра. Крас­но­дар кра­ен­да­гы фа­җи­га­ле ва­кый­га­лар уңа­ен­нан ра­йон баш­лы­гы җы­е­лу­чы­лар­га су ба­су­дан зы­ян кү­рү­че­ләр­гә бу­лыш­лык күр­сә­тү ту­рын­да­гы үте­неч бе­лән мө­рә­җә­гать ит­те.

Авыл ху­җа­лы­гы ида­рә­се на­чаль­ни­гы Сер­гей Ба­ра­нов I яр­ты ел­лык­та тер­лек­че­лек­тә­ге эш нә­ти­җә­лә­ре ту­рын­да­гы док­лад бе­лән чы­гыш яса­ды. Ул шу­шы чор­да­гы эш нә­ти­җә­лә­ре, дуң­гыз­чы­лык­тан ка­ла, го­му­мән уңай бу­лу­ын бил­ге­ләп үт­те.

Ра­йон­да МЭТ­нең баш са­ны 597 гә арт­кан, "Та­тарс­тан" аг­ро­фир­ма­сын­да МЭТ­нең баш са­нын ях­шы арт­тыр­ган­нар - 371 баш, "Ар­хан­гельс­ко­е" КФХ" ҖЧҖ дә, "Ку­лон" а/ф-да, "Нур­ха­мә­тов З.М." КФХ да эш­ләр ях­шы бар­ган. Яр­ты ел эчен­дә сы­ер­лар­ның баш са­ны - 65кә, дуң­гыз­лар - 278, ат­лар 14 баш­ка арт­кан, са­рык­лар­ның баш са­ны 253 кә ки­ме­гән (са­ту хи­са­бы­на). Сөт җи­теш­те­рү ту­рын­да сөй­лә­гән­дә, ел ба­шын­нан алып уз­ган ел­га ка­ра­ган­да сөт­нең 582 тон­на­га күб­рәк җи­теш­те­ре­лүе бил­ге­ләп үтел­де. "Та­тарс­тан" а/ф, "Коз­лов В.В.", "С­ко­ков Н.А.", "Зу­бов В.С.", "Нур­ха­мә­тов З.М.", "Са­вель­ев А.А.", "Әх­мәт­вә­ли­е­ва Г.Г." КФХ-ла­ры, "Ар­хан­гельс­ко­е" КФХ" ҖЧҖ сөт җи­теш­те­рү­дә зур өлеш керт­кән­нәр. "И­ген­че" ҖЧҖ-дә сөт җи­теш­те­рү бу­ен­ча на­чар эш­лә­гән­нәр. Ел ба­шын­нан алып МЭТ бу­ен­ча 660 грамм ур­та­ча тәү­лек­лек ар­тым ал­ган­нар, иң ях­шы күр­сәт­кеч фер­мер Вла­ди­мир Коз­лов­та - 809 грамм, ә ме­нә бер­ни­чә вак фер­мер­да бу күр­сәт­кеч ни­ба­ры 450-500 грамм гы­на тәш­кил ит­кән. Дуң­гыз­лар бу­ен­ча ар­тым алу 351 грамм тәш­кил ит­кән, иң ях­шы күр­сәт­кеч фер­мер Вла­ди­мир Зу­бов­та - 373 грамм. Ит җи­теш­те­рү бу­ен­ча үсеш 17% тәш­кил ит­кән, иң зур үсеш "Та­тарс­тан" а/ф-да - 22%. Ел ба­шын­нан алып бо­зау­лар үт­кән ел дә­рә­җә­сен­нән күб­рәк алын­ган. Ни­гез­дә ар­ту "Та­тарс­тан" һәм "Ку­лон" аг­ро­фир­ма­ла­ры хи­са­бы­на ире­шел­гән. Төп кө­тү­лек­кә та­на­лар кер­тү бу­ен­ча "Ар­хан­гельс­ко­е" КФХ" ҖЧҖ, "Коз­лов В.В.", "Зу­бов В.С." КФХ-ла­ры, "Ку­лон" а/ф-сы ях­шы эш­ли­ләр. Яр­ты ел­да ра­йон бу­ен­ча 440 та­на кер­тел­гән, әм­ма күр­сәт­кеч­ләр бу­ен­ча 100 сы­ер­га ни­ба­ры 9 баш ту­ры ки­лә, бу җи­тәр­лек тү­гел. Тер­лек­ләр үле­ме яр­ты ел­да 91 баш­ка ки­ме­гән.

Авыл ху­җа­лы­гы ида­рә­се икъ­ти­сад­чы­сы Эн­җе Шәй­дул­ли­на яр­ты ел­да тер­лек­че­лек­не үс­те­рү бу­ен­ча авыл то­вар җи­теш­те­рү­че­лә­ре­нең икъ­ти­са­дый күр­сәт­кеч­лә­ре­нә ана­лиз бе­лән чы­гыш яса­ды. Ул тер­лек­че­лек про­дук­ци­я­сен­нән кер­гән ак­ча­ла­та ке­рем (вы­руч­ка) 255 млн. сум тәш­кил ит­те, бу уз­ган ел дә­рә­җә­се­нә ка­ра­та 127% тәш­кил итә, дип бил­ге­ләп үт­те. 1 баш сы­ер­дан - сөт­тән алын­ган вы­руч­ка 197 сум тәш­кил ит­кән, бу ур­та­ча рес­пуб­ли­ка, күр­ше ра­йон­нар күр­сәт­кеч­лә­рен­нән 30 сум­га ар­тыг­рак. Тик тер­лек­че­ләр­нең ур­та­ча хез­мәт ха­кы рес­пуб­ли­ка­да­гы­дан тү­бән. Ху­җа­лык­лар тү­бән сый­фат­лы сөт тап­шы­ру­дан да күп ак­ча югал­та­лар. Ра­йон бу­ен­ча сөт­нең 15 про­цен­ты икен­че сорт бе­лән са­ты­ла. Ху­җа­лык­лар­ның икъ­ти­са­дый хә­ле­нә кон­ди­ци­я­сез тер­лек­ләр са­ту да йо­гын­ты ясый.

Ра­йон ста­тис­ти­ка бү­лек­чә­се җи­тәк­че­се Ва­лен­ти­на Прыт­ко­ва шәх­си сек­тор­да­гы мал­лар­ның баш са­ны­на ана­лиз яса­ды, яр­ты ел­да МЭТ-нең баш са­ны 10 про­цент­ка арт­кан, ә сы­ер­лар са­ны - уз­ган ел­да­гы­ча. Авыл җир­лек­лә­рен­дә: Ар­хан­гел­да ( 49), Пет­ро­па­вел­да (22) МЭТ са­ны ки­ме­гән, кал­ган­нар­да арт­кан. Пет­ро­па­вел АҖ-дән баш­ка, бар да дуң­гыз­лар һәм са­рык­лар­ның баш са­нын арт­тыр­ган. Шах­май­да 100 йорт­ка - 244 баш, Яңа Чиш­мә­дә ни­ба­ры 41 баш МЭТ ту­ры ки­лә. Чу­аш Ча­бак­са­рын­да 100 йорт­ка - 284 баш, Яңа Чиш­мә­дә 32 баш дуң­гыз ту­ры ки­лә. Ра­йон­ның баш ве­те­ри­на­рия вра­чы Рә­фис Хә­би­бул­лин тер­лек­ләр­нең авы­ру­ла­рын бул­дыр­мау­да - про­фи­лак­ти­ка бу­ен­ча ве­те­ри­на­рия хез­мә­те­нең эше ту­рын­да сөй­лә­де. Бо­зау­лар­ның үле­ме ту­рын­да сөй­лә­гән­дә, ул алын­ган үр­чем­гә ка­ра­та про­цент ча­гыш­тыр­ма­сын­да "И­ген­че" ҖЧҖ, "С­ко­ков Н.А." КФХ-да, "Та­тарс­тан" аг­ро­фир­ма­сы­ның Әдәм­сә һәм Сос­нов­ка бү­лек­чә­лә­рен­дә үлем­нең зур бу­лу­ын бил­ге­ләп үт­те. Күп­че­лек бу шу­шы ху­җа­лык­лар­да ве­те­ри­на­рия бел­геч­лә­ре­нең бул­ма­вы бе­лән һәм при­вив­ка­лар пла­ны­ның үтәл­мә­ве бе­лән аң­ла­ты­ла. Ху­җа­лык­лар­га чы­гу һәм тер­лек­ләр­нең па­ек­ла­рын ки­сү өчен мо­биль от­ряд тө­зү ки­рәк. Азык­лар­ның сый­фа­ты тик­ше­ре­лә баш­ла­ды, хә­зер­лән­гән пе­чән­нең сый­фа­ты шик­ле. Ра­йон ху­җа­лык­ла­рын­да ор­лык­лар­ның сый­фа­ты, бу­луы һәм әзер­ле­ге ту­рын­да Рә­фис Зи­ни­я­тул­лин чы­гыш яса­ды. Та­мыр­да утыр­ган үсем­лек­нең бөр­те­ге тәү­ле­ге­нә ур­та­ча 3 про­цент дым­лы­лы­гын югал­та. Күп бү­лек­чә­ләр­дә бул­ган ор­лык­лар әле­гә тик­ше­рел­мә­гән. Дәү­ләт тех­ник кү­зәт­че­лек инс­пек­ци­я­се инс­пек­то­ры Са­мат Вә­лиул­лин ра­йон ху­җа­лык­ла­рын­да ком­байн­нар­ның урып-җы­ю­га хә­зер­ле­ге ту­рын­да мәгъ­лү­мат җит­кер­де. Әле ком­байн­чы­сы бул­ма­ган ком­байн­нар да бар. Ки­ңәш­мә­дә сөт җи­теш­те­рү­нең агым­да­гы то­ры­шы ка­рап тик­ше­рел­де, тер­лек­ләр­не аша­ту һәм су эчер­тү­не оеш­ты­ру­да­гы ким­че­лек­ләр тел­гә алын­ды. Бер көн­гә сөт са­ту уз­ган ел­гы дә­рә­җә­дән 9 тон­на­га күб­рәк.

Ра­йон баш­лы­гы Вя­чес­лав Коз­лов про­из­водст­во­да бә­хет­сез­лек оч­рак­ла­ры әле күп бу­лу сә­бәп­ле, тех­ни­ка кур­кы­ныч­сыз­лы­гы ка­гый­дә­лә­рен үтәү за­рур­лы­гы­на ба­сым яса­ды. Кай­бер ху­җа­лык­лар­да сы­ер са­ву­чы­лар­ны җәй­ге ла­герь­лар­га йөр­тү­че транс­порт ке­ше­ләр та­шу та­ләп­лә­ре­нә ту­ры ки­те­реп җи­һаз­лан­ма­ган.

Ха­лык өчен дә, җә­мә­гать сек­то­ры өчен дә азык хә­зер­ләү эшен дә­вам итәр­гә ки­рәк.