“планетаны чүп-чардан арындырабыз”

27 сен­тябрь­дә рес­пуб­ли­ка­ның эко­ло­гия һәм та­би­гый бай­лык­лар, фән һәм мә­га­риф ми­нистр­лык­ла­ры ини­ци­а­ти­ва­сы бе­лән Та­тарс­тан мәк­тәп­лә­рен­дә "П­ла­не­та­ны чүп-чар­дан арын­ды­ра­быз" дип атал­ган Ха­лы­ка­ра көн­гә ба­гыш­лан­ган "Чис­та­лык дә­рес­лә­ре" ак­ци­я­се уз­ды­рыл­ды. Ча­ра­ның төп мак­са­ты - үсеп ки­лү­че яшь бу­ын­да ту­ган як­ның та­би­га­те­нә мә­хәб­бәт тәр­би­я­ләү, кеч­ке­нә­дән әй­лә­нә-ти­рә мо­хит­кә бе­лем­ле мө­нә­сә­бәт кү­нек­мә­лә­ре бул­ды­ру. Бу көн­не уку­чы­лар­ны рес­пуб­ли­ка­ның та­би­гать­не сак­лау ве­домст­во­ла­ры җи­тәк­че­лә­ре һәм бел­геч­лә­ре укыт­ты. Яңа Чиш­мә ур­та мәк­тә­бе­нә эко­ло­гия дә­ре­се­нә ТР Эко­ло­гия һәм та­би­гый бай­лык­лар ми­нистр­лы­гын­нан инс­пек­тор Ва­си­лий Ле­онть­ев кил­гән иде.

Оль­га ИВА­НО­ВА

Ку­нак буш кул бе­лән кил­мә­гән, ба­ла­лар­га бү­ләк итеп әй­лә­нә-ти­рә мо­хит­не һәм эко­ло­ги­я­не сак­лау бу­ен­ча, ки­тап­лар, шул исәп­тән Та­тарс­тан Рес­пуб­ли­ка­сын­да си­рәк оч­рый тор­ган үсем­лек­ләр һәм хай­ван­нар исем­ле­ге кер­тел­гән Кы­зыл ки­тап алып кил­гән. 9 нчы сый­ныф­лар дә­ре­сен­дә ул "Ка­ты көн­кү­реш кал­дык­ла­ры һәм алар­ны утиль­ләш­те­рү проб­ле­ма­сы" те­ма­сы­на, без­дә һәм чит ил­ләр­дә бу проб­ле­ма­ның ни­чек хәл ите­лүе ту­рын­да фай­да­лы һәм кы­зык­лы дә­рес бир­де, үзең­дә эко­ло­гия куль­ту­ра­сы тәр­би­я­ләү­нең мө­һим­ле­ге ту­рын­да сөй­лә­де. Ачык дә­рес­не ге­ог­ра­фия укы­ту­чы­сы На­талья Хо­ли­на алып бар­ды. Көн­кү­реш­тә­ге га­ди хәл­ләр үр­нә­ген­дә ба­ла­лар­га әй­лә­нә-ти­рә мо­хит­нең сый­фа­тын фор­ма­лаш­ты­ру­да алар­ның һәр­бер­се нин­ди роль уй­на­вы ту­рын­да. Һәр­бе­ре­без ке­ше­нең икъ­ти­са­дый мән­фә­гать­лә­ре бе­лән та­би­гать­нең ка­бат үз-үзен тор­гы­зу­ы­на сә­лә­тен сак­лау ара­сын­да­гы тот­рык­лы ба­ланс фор­ма­лаш­ты­ру­га шәх­сән нин­ди өлеш кер­түе ту­рын­да уй­ла­ныр­га тәкъ­дим ит­те­ләр. Уку­чы­лар ак­тив рә­веш­тә бү­ген­ге­се көн­дә мө­һим бул­ган көн­кү­реш кал­дык­ла­рын утиль­ләш­те­рү проб­ле­ма­сын хәл итү бу­ен­ча үз фи­кер­лә­рен бел­дер­де­ләр. "Чис­та­лык дә­ре­се" рес­пуб­ли­ка­да өчен­че мәр­тә­бә уз­ды­ры­ла. Бы­ел ул ае­ру­ча мө­һим, чөн­ки ки­лә­се 2013 ел Рә­сәй Пре­зи­ден­ты Вла­ди­мир Пу­тин та­ра­фын­нан Әй­лә­нә-ти­рә мо­хит­не сак­лау елы дип игъ­лан ител­де. Шул нис­бәт­тән бы­ел (дө­рес­рә­ге, шу­шы көн­нәр­дә) рес­пуб­ли­ка­да "я­шел ат­на" уз­ды­рыл­ды, ул ту­лы бер эко­ло­гик ча­ра­лар комп­лек­сын үз эче­нә ал­ды, мак­сат - күп­че­лек­не "я­шел­лек" проб­ле­ма­ла­ры бе­лән кы­зык­сын­ды­ру. Аның кы­са­ла­рын­да Яңа Чиш­мә ур­та мәк­тә­бе уку­чы­ла­ры Тро­ицк чир­кә­ве тер­ри­то­ри­я­сен тө­зек­лән­де­рү бе­лән шө­гыль­лән­де­ләр, ма­тур көн бул­са, мәк­тәп янын­да­гы яшел­лек­не тәр­тип­кә ки­те­рә­чәк­ләр, чис­та­лык­ка һәм тәр­тип­кә өй­рә­тү­гә класс­лар­да үт­кә­рел­гән ге­не­раль җы­еш­ты­ру­лар бу­лыш­лык итәр­гә ти­еш. "Я­шел ат­на"­ның тө­гәл­ләү эта­бы бу­лып "Чис­та­лык дә­рес­лә­ре" тор­ды. Укы­ту­чы Ев­ге­ния Яно­ва 5 сый­ныф­лар­да үт­кәр­гән эко­ло­гия дә­ре­се дә кы­зык­лы бул­ды. Ку­нак­ка баш­лан­гыч сый­ныф уку­чы­ла­рын ча­кыр­ган­нар, алар да дә­рес­тә ак­тив кат­наш­ты­лар. Би­шен­че сый­ныф­лар алар­га та­би­гать­не ни­чек итеп яра­тыр­га һәм сак­лар­га икән­ле­ген сөй­ләп күр­сәт­те­ләр. Роль­ле уен­нар, вик­то­ри­на­лар, та­би­гать һәм ан­да яшәү­че­ләр ту­рын­да ши­гырь­ләр, слайд­лар дә­рес­не җан­лы һәм кы­зык­лы ит­те.

Үсеп ки­лү­че яшь бу­ын­ның Эко­ло­гик бе­лем дә­рә­җә­сен кү­тә­рү­дә, та­би­гать­кә ка­ра­та сак­чыл мө­нә­сә­бәт тәр­би­я­ләү­дә, эко­ло­гик дөнь­я­га ка­раш һәм мәгъ­ри­фәт­ле­лек фор­ма­лаш­ты­ру­да шун­дый дә­рес­ләр­нең мө­һим­ле­ге бә­хәс­сез.