Юллар хаталануны кичерми

2012 ел­ның 20 ок­тяб­рен­нән 1 де­кабрь­гә чак­лы, Рос­си­я­нең баш­ка тө­бәк­лә­рен­дә ке­бек үк,Та­тарс­тан Рес­пуб­ли­ка­сын­да да "Пе­ше­ход, на пе­ре­ход!" дип атал­ган со­ци­аль кам­па­ния үт­кә­ре­лә.

Кам­па­ния кы­са­лар­ын­да җәя­ү­ле­ләр­нең имин­ле­ген арт­ты­ру­га юнәл­де­рел­гән төр­ле ча­ра­лар план­лаш­ты­рыл­ган. Мас­са­кү­ләм мәгъ­лү­мат ча­ра­ла­ры, ими­ни­ят ком­па­ни­я­лә­ре, иҗ­ти­ма­гый оеш­ма­лар вә­кил­лә­ре бе­лән бер­лек­тә "С­тань за­мет­ней", "Ос­та­но­вись пе­ред "зеб­рой", "Веж­ли­вый во­ди­тель" һәм баш­ка про­фи­лак­тик ак­ци­я­ләр үт­кә­ре­лә­чәк. Оеш­ма­лар­да һәм уч­реж­де­ни­е­ләр­дә юл­лар­да йө­рү­че җәя­ү­ле­ләр­гә ка­ра­та игъ­ти­бар­ны арт­ты­ру һәм ки­ем­нәр­дә як­ты­лык­ны кай­та­ру­чы эле­мент­лар­дан тор­ган әй­бер­ләр­дән фай­да­ла­ну ту­рын­да лек­ци­я­ләр һәм инст­рук­таж­лар үтә­чәк.

Агым­да­гы ел­ның 9 аен­да рес­пуб­ли­ка­быз тер­ри­то­ри­я­сен­дә җәя­ү­ле­ләр­не бәр­де­рү­нең 1301 оч­ра­гы тер­кәл­гән бул­ган. Шу­шы юл-транс­порт ва­кый­га­ла­рын­да 136 ке­ше һә­лак бул­ган, 1238 ке­ше төр­ле тән җә­рә­хәт­лә­ре ал­ган. Җәя­ү­ле­ләр йө­ри тор­ган юл­лар­да җәя­ү­ле­ләр­не бәр­де­рү­нең 322 оч­ра­гы тер­кәл­гән:21 ке­ше үл­гән, 322 се төр­ле тән җә­рә­хәт­лә­ре ал­ган.

Җәя­ү­ле­ләр­не тап­тату­ның иң күп оч­ра­гы көз­ге чор­га, сен­тябрь­дән де­кабрь­гә чак­лы ту­ры ки­лә. Транс­порт агы­мы­ның се­зон­лы ар­туы һәм на­чар һа­ва шарт­ла­ры юл хә­рә­кә­тен­дә кат­на­шу­чы­лар­дан ае­ру­ча игъ­ти­бар­лы бу­лу­ны та­ләп итә. Шо­фер­лар­ның һәм җәя­ү­ле­ләр­нең юл шарт­ла­рын­да­гы үз­гә­реш­ләр­гә җа­вап­сыз мө­нә­сә­бәт­тә бу­лу­ла­ры һич­шик­сез­ фа­җи­га­лә­ргә ки­те­рә.

Җәй ай­ла­рын­да ке­ше бәр­де­рү­нең ур­та­ча 500 гә якын оч­ра­гы тер­кә­лә. Көз­ге чор­да бу күр­сәт­кеч 20%ка ар­та. Тап­тату­ның күп­че­ле­ге (70%) шо­фер­лар га­е­бе ар­ка­сын­да ки­леп чы­га, җәя­ү­ле­ләр үтеп-чы­гып йөр­пи тор­ган юл­лар­да ке­ше бәр­де­рү оч­ра­гы ике тап­кыр ди­яр­лек ар­та.

Ка­гый­дә бу­ла­рак, ке­ше бәр­де­рү оч­рак­лар­ының күп­че­ле­ге кар кап­ла­мы ха­сил бул­ган­чы­га чак­лы дә­вам итә.

Ми­сал өчен, 2011 ел­ның гыйн­ва­рын­да бәр­де­рү­ләр нә­ти­җә­сен­дә 8 җәя­ү­ле һә­лак бу­ла һәм 111 ке­ше төр­ле­дән-төр­ле тән җә­рә­хәт­лә­ре ала. Ә шул ук ел­ның ок­тяб­рен­дә ЮТҺ-да 46 җәя­үле һә­лак бу­ла һәм 208 ке­ше зы­ян кү­рә.

Күп­че­лек оч­рак­лар­да җәя­ү­ле­ләр алар йө­рү өчен ти­еш­ле бул­ма­ган юл­лар­дан чык­кан­да тә­гәр­мәч ас­ты­на элә­гә­ләр. Ми­сал өчен, 2011 ел­да 1932 ке­ше­не ма­ши­на бәр­дер­гән, нә­ти­җә­дә 233 ке­ше үл­гән, 1786 ке­ше(­җәя­ү­ле) зы­ян күр­гән.

Бар­лык ма­ши­на бәр­де­рү­ләр­нең төп өле­ше яки 73%ы җәя­ү­ле­ләр йө­рү өчен бил­ге­лән­мәгән урын­нар­да ки­леп чы­га, бу оч­рак­та һә­лак бу­лу­чы­лар са­ны 88% һәм зы­ян кү­рү­че­ләр 71% ны тәш­кил ит­кән.

Көз­ге-җәй­ге чор җи­тү бе­лән көн озын­лы­гы кыс­ка­ра, ка­раң­гы­да кү­рү мөм­кин­ле­ге шак­тый ки­ми. Шо­фер­лар­га юл хә­рә­кә­те имин­ле­ген тәэ­мин итә алыр­лык тиз­лек сай­лар­га ки­рәк, ә җәя­ү­ле­ләр мон­дый шарт­лар­да (ка­раң­гы­лык­та) алар­ның хә­рә­кә­те шо­фер өчен кө­тел­мә­гән хәл­ләр ки­те­реп чы­га­ру мөм­кин­ле­ге ту­рын­да ис­тә то­тар­га ти­еш­ләр.

Юл хә­рә­кә­те ка­гый­дә­лә­ре бу­ен­ча җәя­ү­ле­ләр­гә төн­лә йөр­гән­дә үз ки­ем­нә­рен­дә як­ты­лык­ны ча­гыл­ды­ру­чы эле­мент­лар (ми­сал өчен, бе­лә­зек­ләр) ку­яр­га тәкъ­дим ите­лә. Фа­ра­лар­да якын ут ка­бы­зып ки­лү­че ма­ши­на бе­лән ка­раң­гы­да җәяү ки­лү­че ке­ше­не кү­реп алу ара­сы 25-30 метр­га ти­гез. Әгәр җәя­ү­ле ке­ше­дә як­ты­лык­ны ча­гыл­ды­ру­чы бе­лә­зек бар икән, бу ара 130-140 метр­га ка­дәр ар­та, ә фа­ра­лар­да ерак ут ка­бы­зып ки­лү­че ма­ши­на шо­фе­ры 400 метр­дан ук җәя­ү­ле­не кү­реп ала. Як­ты­лык­ны ча­гыл­ды­ру­чы бе­лә­зек­тән фай­да­ла­ну җәяү­ле­ләр­не бәр­де­рү их­ти­ма­лын 65%ка ки­ме­тә.

Һәм, әл­бәт­тә ин­де җәя­ү­ле ке­ше, юл хә­рә­кә­тен­дә кат­на­шу­чы баш­ка­лар ке­бек үк, ай­нык бу­лыр­га ти­еш. Кыз­га­ныч­ка кар­шы, исе­рек хәл­дә бул­ган җәя­ү­ле еш кы­на юл­га чы­га һәм ЮТҺ кор­ба­ны­на әве­ре­лә. 2011 ел­да гы­на да исе­рек хәл­дә бул­ган җәя­ү­ле­ләр га­е­бе бе­лән 67 ЮТҺ тер­кәл­гән, нә­ти­җә­дә 11 ке­ше үл­гән, 59 ке­ше төр­ле тән җә­рә­хәт­лә­ре ал­ган.

Та­тарс­тан Рес­пуб­ли­ка­сы бу­ен­ча ЭЭМ Дәү­ләт ав­то­инс­пек­ци­я­се юл хә­рә­кә­тен­дә кат­на­шу­чы­лар­ның ба­ры­сын да игъ­ти­бар­лы, сак бу­лыр­га, юл хә­рә­кә­те ка­гый­дә­лә­рен тай­пы­лу­сыз үтәр­гә чакыра, ба­ры тик җәя­ү­ле­ләр йө­рер­гә ти­еш бул­ган урын­нар­дан гы­на, ә юл­лар ча­тын­да тро­ту­ар­лар­дан яи­сә юл чи­тен­нән ге­нә йө­рер­гә ки­рәк.

Юл аша яки юл­лар ча­ты ту­рын­да юл­ны аша чык­кан­да шул ти­рә ачык кү­рен­мә­гән­дә бү­лү по­лоса­сы бул­ма­ган учас­ток­та юл чи­те­нә ту­ры поч­мак ясап чы­гар­га ки­рәк, ике як­тан да әй­бәт кү­рен­гән һәм чик­ләү­ләр бул­ган оч­рак­та да юл аша ту­ры чы­га­сы.

Исе­гез­дә то­ты­гыз, юл­лар ха­та­ла­ну­ны ки­чер­ми.