Эшкә йомгак

Уз­ган ат­на­да Мәш­гуль­лек үзә­ге җи­тәк­че­се Лу­и­за Ис­ха­ко­ва га­зе­та­быз хә­бәр­че­се бе­лән бул­ган әң­гә­мә­дә үт­кән ел­да оеш­ма­ның эше ту­рын­да сөй­лә­де.

- Үт­кән ел­да Үзәк ни­чек эш­лә­де? Эш­сез­ләр са­ны күп­ме­рәк?

- Мәш­гуль­лек үзә­ге ике прог­рам­ма­ны: "2012 ел­га ха­лык­ның эш бе­лән мәш­гуль бу­лу­ы­на бу­лыш­лык күр­сә­тү" һәм "Хез­мәт ба­за­рын­да ки­е­рен­ке­лек­не ки­ме­тү бу­ен­ча өс­тә­мә ча­ра­лар­ның Рес­пуб­ли­ка мак­сат­чан прог­рам­ма­сы"н тор­мыш­ка ашы­ру бе­лән шө­гыль­лән­де. 2012 ел­да Мәш­гуль­лек үзә­ге­нә 1088 ке­ше мө­рә­җә­гать ит­те, шу­ның 381-е исәп­кә ку­ел­ды, шул исәп­тә 295-е -эш­сез. Бар­лы­гы 278 ке­ше эш­кә ур­наш­ты­рыл­ды, шул исәп­тә 194-е - эш бе­лән мәш­гуль тү­гел. 216 ке­ше эш­сез дип та­ныл­ды, шул исәп­тә ха­тын-кыз­лар - 129, ин­ва­лид­лар - 14, 30 яшь­кә­чә бул­ган­нар - 21 ке­ше. Эш­сез­лек бу­ен­ча 2100 сум кү­лә­мен­дә по­со­бие тү­лән­де.

- Мәш­гуль­лек үзә­ге ха­лык­ка нин­ди хез­мәт­ләр күр­сә­тә?

- Үзәк һө­нәр сай­лау, эш­кә ур­наш­ты­ру мак­са­тын­нан про­фо­ри­ен­та­ция бу­ен­ча хез­мәт­ләр күр­сә­тә. Әле­ге хез­мәт­ләр 1000 ке­ше­гә күр­сә­тел­гән, шу­шы мак­сат­лар өчен 188 мең сум ак­ча то­тыл­ды. Хез­мәт­ләр­нең бер­се - һө­нә­ри укы­ту һәм эш­сез­ләр­не яңа­дан укы­ту (375,6 мең сум ак­ча са­рыф ител­де). Ста­тис­ти­ка­дан кү­рен­гән­чә, без­гә кыс­ка ва­кыт­лар­да үз­лә­ре­нә ту­ры кил­гән эш­не та­ба ал­мау­чы эш­сез граж­дан­нар: юга­ры уку йорт­ла­рын, тех­ни­кум­нар­ны тә­мам­лау­чы­лар, озак ва­кыт­лар буе эш­лә­мәү­че­ләр, ин­ва­лид­лар, шу­лай ук РФ ар­ми­я­се саф­ла­рын­да хез­мәт итеп кайт­кан граж­дан­нар мө­рә­җә­гать итә. Әле­ге ка­те­го­ри­я­дә­ге граж­дан­нар өс­тен­лек­ле тәр­тип­тә без бир­гән юл­ла­ма бу­ен­ча яңа­дан укы­ту мөм­кин­ле­ге­нә ия. Үт­кән ел­да эш­сез бул­ган 29 ке­ше укыр­га җи­бә­рел­де. Алар үз­ләш­тер­гән һө­нәр­ләр ара­сын­да "В,С,Е,Д" ка­те­го­ри­я­се­нә шо­фер­лар (22 ке­ше), па­рик­ма­хер, ЭВМ һәм 1 С опе­ра­то­ры (6). Бо­лар­дан тыш, Мәш­гуль­лек үзә­ге 3 яшь­кә ка­дәр­ле ба­ла­ла­рын ка­рау (тәр­би­я­ләү) бу­ен­ча ял­да бул­ган һәм тиз­дән эш­кә чы­гар­га ни­ят­лә­гән ха­тын-кыз­лар­ны һө­нә­ри хә­зер­ләү, ква­ли­фи­ка­ци­я­лә­рен кү­тә­рү бе­лән дә шө­гыль­лә­нә. Мәк­тәп­ләр­дә про­фо­ри­ен­та­ция алып ба­ра­быз: уку­чы­лар­га һө­нәр сай­лау ка­гый­дә­лә­ре, со­рау зур бул­ган бел­геч­лек­ләр ту­рын­да сөй­ли­без, һө­нә­ри кы­зык­сы­ну­ны ачык­лау мак­са­тын­нан тест­лар, 7-11 сый­ныф уку­чы­ла­ры ара­сын­да "Ки­лә­чәк­кә би­лет" ин­ша­сы­на кон­курс үт­кә­рә­без.

Мәш­гуль­лек үзә­ге эш­сез кал­ган граж­дан­нар­га үз­мәш­гуль­лек бу­ен­ча зур бу­лыш­лык күр­сә­тә. 2012 ел­да 35 ке­ше әле­ге мәсь­ә­лә­ләр бу­ен­ча кон­суль­та­ция ал­ды. 20 ке­ше эш­мә­кәр­лек эш­чән­ле­ге оеш­тыр­ды. Без озак ва­кыт­лар исәп­тә то­ру­чы эш­сез кал­ган ке­ше­ләр­гә һәм ин­ва­лид­лар­га пси­хо­ло­гик яр­дәм күр­сә­тү бу­ен­ча да хез­мәт­ләр күр­сә­тә­без. 2012 ел­да әле­ге хез­мәт­ләр­дән 15 ке­ше фай­да­лан­ды. Эш­сез­ләр­не со­ци­аль адап­та­ци­я­ләү бу­ен­ча төр­кем­ле за­ня­ти­е­ләр үт­кә­ре­лә. Әле­ге оч­ра­шу­лар­да хез­мәт ба­за­рын­да­гы хәл­ләр, буш эш урын­на­ры бар­лы­гы ту­рын­да ин­фор­ма­ция би­ре­лә, ак­тив һәм мөс­тә­кыйль рә­веш­тә эш эз­ләр­гә, ре­зю­ме тө­зер­гә, эш би­рү­че бе­лән эш­лек­ле әң­гә­мә алып ба­рыр­га һәм эш би­рү­че­гә ни­чек итеп үзең­не дө­рес күр­сә­тә бе­лер­гә өй­рә­тә­без. 2012 ел­да шу­шын­дый төр­кем­нән 19 ке­ше эш­кә ур­наш­ты­рыл­ды.

- Эш­сез граж­дан­нар­га өс­тә­мә мат­ди яр­дәм күр­сә­тү мак­сат­ла­рын­да нин­ди эш алып ба­ры­ла?

Мон­дый эш­ләр­гә җә­мә­гать эш­лә­ре оеш­ты­ру ке­рә. Ел бу­е­на 37 ке­ше­не эш­кә ур­наш­ты­ру өчен предп­ри­я­тие һәм оеш­ма­лар бе­лән 30 ки­ле­шү тө­зел­гән иде, җә­мә­гать эш­лә­рен­дә шө­гыль­лә­нү­че­ләр­гә 59,2 мең сум ак­ча тү­лән­де. Ва­кыт­лы­ча эш­кә ур­наш­ты­ру өчен 4 ки­ле­шү тө­зел­гән иде (бо­лар: эш эз­лә­гән­дә кы­ен­лык­лар­га ду­чар бу­лу­чы ин­ва­лид ке­ше­ләр, пен­сия яше­нә якын­лаш­кан ке­ше­ләр, ял­гыз­лар һәм күп ба­ла­лы ата-ана­лар).

Уку­дан буш бул­ган ва­кыт­лар­да 84 яшүс­мер эш­кә ур­наш­ты­рыл­ды, алар­га 44 мең сум кү­лә­мен­дә ак­ча тү­лән­де. Алар БИҮ-дә, Яңа Чиш­мә АҖ баш­кар­ма ко­ми­те­тын­да, "Шеш­ма­дорст­рой плюс" ҖЧҖ-дә, КМС за­во­дын­да, "Чел­тәр ком­па­ни­я­се"н­дә, "Та­тарс­тан" Аг­ро­фир­ма­сы" ҖЧҖ-дә эш­лә­де­ләр.

- Нин­ди яңа ча­ра­лар үт­кә­рел­де?

- 2012 ел­да ва­кан­си­я­ләр яр­мин­кә­се (2) үт­кә­рел­де (эш­сез ка­лу­чы­лар һәм пен­сия яше­нә якын­лаш­кан граж­дан­нар өчен), ан­да 85 ке­ше кил­гән иде. "Ин­тер­нет-дол­го­ле­ти­е" про­ек­ты кы­са­ла­рын­да 95 пен­си­о­нер компь­ю­тер бе­ле­ме­нә өй­рә­нү мөм­кин­ле­ге ал­ды. Бы­ел­гы­сы ел­да 25 пен­си­о­нер­ны өй­рә­тер­гә ни­ят­ли­без. "Э­лект­рон эш би­рү­че" дип атал­ган про­ект тор­мыш­ка ашы­рыл­ды. Бу элем­тә­нең сак­ла­ну ка­нал­ла­ры бу­ен­ча мәгъ­лү­мат­лар тап­шы­ру яр­дә­мен­дә мәш­гуль­лек үзә­ге һәм эш би­рү­че­ләр­нең үза­ра элект­рон бәй­лә­не­шен тор­мыш­ка ашы­ру­га мөм­кин­лек би­рә. Про­ект кә­газь­гә языл­ган до­ку­мент­лар әй­лә­не­шен алыш­ты­ру­га, эш би­рү­че­ләр­гә мәш­гуль­лек үзә­ге­нә тап­шы­ру өчен ки­рәк­ле бар­лык мәгъ­лү­мат­лар­ны күр­сә­теп Ин­тер­нет һәм мах­сус прог­рам­ма яр­дә­мен­дә хез­мәт­кәр­ләр эз­ләү эшен җи­ңе­ләй­тү­гә ни­гез­лән­гән.

2012 ел­да ин­ва­лид­лар һәм авыр хә­рә­кәт­лә­нү­че ке­ше­ләр уч­реж­де­ни­е­ләр­гә тот­кар­лык­сыз ке­рә ал­сын­нар өчен шарт­лар ту­ды­ру бу­ен­ча "Ку­лай мо­хит" прог­рам­ма­сы тор­мыш­ка ашы­рыл­ды. Бу мак­сат­лар­га бар­лы­гы 1,6 мең сум ак­ча са­рыф ител­де.

- Ра­йон­да эш­сез ке­ше­нең со­ци­аль порт­ре­ты нин­ди?

- Шу­шы ел­ның 1 гыйн­ва­ры­на 73 эш­сез граж­дан исәп­тә тор­ды (то­ра), шу­ның 25-е ир-ат­лар, 49 - ха­тын-кыз­лар. Шу­ның 23,8 про­цен­ты - 16-29 яшь­лек, 11,5 про­цен­ты пен­сия яше­нә җи­тү­че, 64,7 про­цен­ты баш­ка ка­те­го­ри­я­гә ке­рү­че ке­ше­ләр. Эш­сез ха­лык­ның 23,2 про­цен­ты - юга­ры, 23,8 про­цен­ты - ур­та, 21,7 про­цен­ты - баш­лан­гыч һө­нә­ри бе­лем­ле, 19,8 про­цен­ты - ин­ва­лид­лар. Эш­сез­ләр­нең 19,8 про­цен­ты озак ва­кыт эш­сез то­ра. Эш­сез­лек дә­рә­җә­се 0,98% тәш­кил итә.

- Бы­ел ни­ләр эш­ләр­гә план­лаш­ты­ра­сыз?

- Эш­кә ур­наш­ты­ру­га бу­лыш­лык итү кы­са­ла­рын­да те­рәк-хә­рә­кәт сис­те­ма­сы авы­ру­лы ин­ва­лид­лар өчен мах­сус эш урын­на­рын җи­һаз­лау, ин­ва­лид ба­ла тәр­би­я­ләү­че ата-ана­лар, иш­ле ба­ла­лы ата-ана­лар өчен эш урын­на­ры бул­ды­ру бу­ен­ча эш дә­вам ит­те­ре­лә­чәк. 2012 ел­да һәр төр­кем­нән бе­рәр ке­ше­гә урын би­рел­де, эш би­рү­че­ләр­гә (шу­шы прог­рам­ма­да кат­наш­кан) 80 мең сум ак­ча кай­та­рыл­ды. Ан­нан ка­ла, Мәш­гуль­лек үзә­ген­дә һәр­ва­кыт ва­кан­си­я­ләр бан­кын­да за­яв­ка­лар бар, хә­зер иң күп ва­кан­сия Үзәк­ләш­те­рел­гән клуб сис­те­ма­сын­нан алын­ды. 2013 ел­га фи­нанс­лау баш­лан­ды һәм ре­ги­о­наль прог­рам­ма кы­са­ла­рын­да өс­тә­мә ча­ра­лар кү­рү һәм мәш­гуль­лек прог­рам­ма­сы бу­ен­ча эш баш­лан­ды, ул дә­вам ит­те­ре­лә­чәк.