Беркайчан да эшсез утырырга яратмаган

Сүзчән, ачык, ягымлы бу әби кечкенә генә пөхтә йортта яши. Без аның янында булганда, аңа Әлмәттән кызы Зоя кайтып керде. Ул пенсиядә һәм әнисе янында еш була, җәйләрен бакча белән шөгыльләнә. Ә Мария Ивановна икесенә ашарга әзерли, вак-төякләрне, швабра белән идән юа. Әби эш эшләргә ярата, эшсез утырганчы ишегалдында көрәк белән кар ыргытам, кар да тизрәк эри, ди. Кызлары исә аны ачуланалар, үзен авыр эштән саклавын сорыйлар, чөнки аның кан басымы югары һәм аяклары да авырта.
Икенче кызы Людмила исә авылда, янәшәдә генә яши. Ул да үзенең ире белән йорт эшләрендә аңа гел булышып тора. Өченче кызы Любовь Әлмәттә гомер итә, ул да авылга еш кайта.
Мария Ивановна хәтеренә зарланса да (бүген даруны эчтемме, юкмы, исемә төшерә алмыйм, ди), әмма балачак һәм яшьлек вакыйгаларын кичә генә булган кебек искә алып сөйли ул. Ничек итеп суык тидерүе һәм ике көн эчендә спортчы, уку отличнигы булган олы абыйсының үлеп китүе, ат тибеп 6 яшьлек энесенең үлүе турында сөйләп алды. Аңа мәктәптә уку насыйп булмый: кече яшьтән гаиләдәге кечкенә балаларга нянька булган. “Кем белән дә калдырыр кеше юк иде, әти белән әни колхозда эшләделәр,” – ди. Бераз үсә төшкәч, әнисе аны үзе белән кырга икмәк урырга алып бара башлый. Кечкенә Маша эшкә тиз өйрәнә, кулына күз иярми, хәтта зур хатын-кызларны да артта калдыра. Алар исә: “Кара әле син аны, без аны алып килмәскә теләгән идек, ул ут кебек икән”, -диләр.
13 яшеннән күрше Новотроицк авылында спирт заводына эшкә урнаша. 28 яшендә кияүгә чыгып, өлкән кызын тапкач, төнге сменалар аркасында эштән китәргә туры килә. Красный Октябрь совхозында төрле эшләрдә эшли башлый. Күп еллар совхоз эшчеләре өчен икмәк пешергән, өстәвенә, өйдә дә көн саен 12 кирпеч ипи кирәк булган, ә мичне утын белән яккан. - Өйдә һәрчак эссе иде, бөтен җирдә икмәк торды, - дип искә ала Зоя. - Урып-җыю эшләренә килгән эшчеләр өчен үз мунчасын якты, кайберләре бездә яшәде дә, араларында кызлар да, егетләр дә, өлкәннәр дә бар иде. Совхоз җитәкчелеге сораганда, әни беркайчан да баш тартмады.  Ул киң күңелле, эчкерсез һәм гади хатын-кыз, әни йорты һәрвакыт бик кунакчыл булды.
- Һәр кич өстәл әзерләп, уртага бер чиләк су сыешлы самавыр куйдым, ашатып, хуш исле кайнатмалы чәй белән сыйладым, - дип искә ала Маша түти. - Күп сөйләшә идек, күңелле иде. Мин өемдә кешеләр булуны яратам. Авылга якын һәм ерак туганнар кайтканда барысы да безгә килә иде. Мин барысын да кабул иттем. Җәй көне миндә туганнарымның балалары да яшәде, аннан оныклар. Кунакларны нәрсә белән сыйладыммы? Хуҗалыгым бар иде: сыер, сарыклар, казлар тулы иде, җәен 60-70 каз үстердем.
Ире белән алар бик яхшы яшиләр. Сугыш ахырында ире өч ай фронтта булырга өлгергән. Кияүгә чыккач, 10 ел кайнана, каене һәм каенсеңел белән кечкенә генә йортта яшәгәннәр. Гаилә иминлеге хакына ул көнне төнгә ялгап хезмәт куйган. – Һәр көнне урман һәм болынга чыгып китә идек. Терлекне күп тоттык, - ди ул. 
Аннары ире  - балта остасы Маша түти хәзер яши торган яңа йорт өлгертә. Хәзер ул, әлбәттә инде, искергән, әмма аны акрынлап оныклары, башка туганнары төзекләндерергә  булышалар (әбинең бүгенге көндә 5 оныгы һәм 7 оныкчыгы бар). 
- Бертуганымның баласы, Маша түти өй түбәсен ябарга кирәк, ди. Акчам юк, дим. Мин сиңа төзелеш материаллары сатып алып кайтам, ә син соңыннан пенсияңнән акрынлап түләрсең, ди. Ул бит балачактан җәй көне миндә яшәде, мине ярата һәм кайгырта. Оныгым да үз акчасына пластик тәрәзәләр куйды, стена астыннан нигез үткәрде, хәзер бер бүлмәдә идән ясарга тели. 
Маша түти беркайчан да эшсез утырырга яратмаган. Әле ике ел элек кенә бакчадагы эшне дә башкарган – утаган да, су да сипкән, бәрәңгене дә эшләгән – балалары, оныклар өчен тырышкан. – Хәзер көче җиткәнчә генә эшли. Үзем башкарам, әни ял итсен, - ди Зоя. 
- Эшлисе килә дә бит, булдырып булмый, - дип авыр сулап куя Маша түти. 
Буш вакытта телевизордан яраткан “Спас" каналы карый, сөйләшергә, элеккеге тормышны искә төшерергә ярата. Мария Ивановнаны юбилее белән котлыйбыз һәм аңа нык сәламәтлек, шундый ачык һәм шат күңелле кеше булып калуын телибез.
Ольга ИВАНОВА