Бизнесны үстерергә кирәк

Ки­ңәш­мә­дә ра­йон баш­кар­ма ко­ми­те­ты җи­тәк­че­се урын­ба­са­ры На­деж­да Поп­ко­ва "2012 ел­да Яңа Чиш­мә му­ни­ци­паль ра­йо­нын­да ке­че һәм ур­та биз­нес­ны үс­те­рү нә­ти­җә­лә­ре һәм 2013 ел­га бу­рыч­лар ту­рын­да" док­лад бе­лән чы­гыш яса­ды. Док­лад­та ра­йон­да эш­мә­кәр­лек­не үс­те­рү­нең ту­лы кар­ти­на­сы би­рел­де. 2012 ел­да со­ци­аль-икъ­ти­са­дый үсеш рей­тин­гы бу­ен­ча без­нең ра­йон 45 му­ни­ци­паль бе­рәм­лек ара­сын­да би­шен­че урын­ны би­ли, дип бил­ге­ләп үтел­де. Ра­йон­да ту­ла­ем про­дукт җи­теш­те­рү­дә ке­че һәм ур­та эш­мә­кәр­лек­нең өле­ше 15 про­цент­тан ар­тып ки­тә. Икъ­ти­са­дый ак­тив ха­лык­ның - 7,2 мең ке­ше­нең 1150 се ке­че һәм ур­та биз­нес тар­ма­гын­да эш­ли. 2012 ел­да алар­ның хез­мәт ха­кы 27 про­цент­ка ар­тып, 18850 сум тәш­кил ит­кән. П­редп­ри­я­тие­ләр­дән: «Тө­зү­че» ҖЧҖ һәм "Ст­рой­сер­вис" ЯАҖ уңай як­тан бил­ге­ләп үтел­де, би­ре­дә 2012 ел­да хез­мәт ха­кы 40 һәм 34 про­цент­ка арт­кан. Бы­ел­га ке­че һәм ур­та биз­нес предп­ри­я­ти­е­лә­ре­нең ба­ры­сын­да да хез­мәт ха­кын 15 про­цент­ка арт­ты­ру бу­ры­чы ку­е­ла. 2012 ел­да ке­че һәм ур­та эш­мә­кәр­лек субъ­ект­ла­рын­нан җир­ле бюд­жет­ка үз ке­рем­нә­ре кү­лә­ме­нең 20 про­цент­тан ар­тыг­ра­гы кү­лә­мен­дә са­лым җы­ел­ган. 2012 ел­да ке­че һәм ур­та эш­мә­кәр­лек субъ­ект­ла­ры бе­лән ки­ле­шү­ләр го­му­ми ки­ле­шү­ләр кү­лә­ме­нең 71 про­цен­тын тәш­кил итә. Ра­йон­да эш­кәр­тү сә­нә­га­те­нә 5 ик­мәк пе­ше­рү предп­ри­я­ти­е­се һәм сөт эш­кәр­тү бу­ен­ча 2 ке­че биз­нес субъ­ек­ты ке­рә. 2012 ел­да ик­мәк пе­ше­рү предп­ри­я­ти­е­лә­ре 1505 тон­на ик­мәк-кү­мәч әй­бер­лә­ре җи­теш­тер­гән, бу уз­ган ел­гы дә­рә­җә­гә ка­ра­та 146 про­цент тәш­кил итә. Го­му­ми җи­теш­те­рү­дә иң зур өлеш "Нур" ҖЧҖ-нә ту­ры ки­лә - 48, "Пи­ще­вик"­ка - 28 про­цент. ИЭ Кур­ма­е­ва Г.Р. да ик­мәк-кү­мәч әй­бер­лә­ре җи­теш­те­рү тем­пын арт­ты­ра (го­му­ми кү­ләм­нең 12%-ы аңа ту­ры ки­лә). Без­нең предп­ри­я­ти­е­ләр­нең җи­теш­те­рү ку­ә­те ха­лык­ны ти­рә-күр­ше ра­йон­нар бе­лән ча­гыш­тыр­ган­да тү­бән­рәк бә­я­дән яңа пеш­кән ик­мәк-кү­мәч әй­бер­лә­ре бе­лән ту­лы­сын­ча тәэ­мин итәр­гә мөм­кин­лек би­рә. Шу­ны­сы сө­ен­де­рә, шу­шы эш­кәр­тү тар­ма­гын­да ке­че биз­нес җи­һаз­лар­ны яңар­та, яңа ли­ни­я­ләр, төр­гәк­ләү ма­ши­на­ла­ры са­тып ала, хез­мәт шарт­ла­рын ях­шыр­та, җи­теш­те­ре­лә тор­ган про­дук­ци­я­нең ас­сор­ти­мен­тын ки­ңәй­тә баш­ла­ды. Док­лад­та бил­ге­ләп үтел­гән­чә, көн­дәш­лек­кә сә­ләт­ле бу­лу һәм ха­лык­ка ошар өчен җи­теш­те­рә тор­ган про­дук­ци­я­нең сый­фа­ты өс­тен­дә да­и­ми эш­ләр­гә, мар­ке­тинг­ка өй­рә­нер­гә, үз про­дук­ци­яң­не рес­пуб­ли­ка һәм фе­де­раль сәү­дә чел­тәр­лә­ре­нә дә чы­га­рыр­га ки­рәк. "Ка­рат" СПК сөт­не су­ы­ту, кол­ба­са җи­теш­те­рү һәм ыс­лау хез­мәт­лә­ре күр­сә­тү бе­лән шө­гыль­лә­нә. 2012 ел­да са­ту кү­лә­ме 27,3 млн. сум тәш­кил ит­кән, ха­лык­ка 0,5 млн. сум­лык хез­мәт күр­сә­тел­гән, ит ри­зык­ла­ры җи­теш­те­рү кү­лә­ме дә үт­кән ел арт­кан, тик әле ул ти­е­шен­чә тү­гел. "Ар­хан­гельс­ко­е" КФХ" ҖЧҖ-тә сөт про­дук­ци­я­се җи­теш­те­рү це­хы ат­на­га 2 мәр­тә­бә эш­ли, сме­на­га 3 тон­на сөт эш­кәр­те­лә, ул сәү­дә чел­тәр­лә­ре аша са­ты­ла. 2,5% май­лы­лык­та­гы сөт­нең бер па­ке­ты 16 сум­нан җи­бә­ре­лә, бу баш­ка предп­ри­я­ти­е­ләр­не­кен­нән ким­рәк, ә сый­фа­ты - юга­ры. Тик, кыз­га­ныч­ка кар­шы, ра­йон­да вак­лап то­вар са­ту­чы сәү­дә предп­ри­я­ти­е­лә­ре­нең ба­ры­сы да бу сөт­не са­ту­га алын­мый.

Ра­йон тер­ри­то­ри­я­сен­дә 5 ке­че биз­нес субъ­ек­ты тө­зе­леш ма­те­ри­ал­ла­ры җи­теш­те­рү бе­лән мәш­гуль. 2012 ел­да алар та­ра­фын­нан 220 мең да­нә­дән ар­тык ке­рам­зит блок, 1570 кв.м. брус­чат­ка һәм 8,5 млн. сум­нан ар­тык бә­я­гә тро­ту­ар плит­ка­сы җи­теш­те­рел­гән.

Плас­тик стек­ло­па­кет­лар эш­ләп чы­га­ру һәм ур­наш­ты­ру бу­ен­ча 2012 ел­да ИЭ Аза­рян Э.В. да ыша­ныч­лы эш­ли баш­ла­ган. Бу субъ­ект плас­тик стек­ло­па­кет­тан 4,6 млн. сум­лык тә­рә­зә­ләр һәм ишек­ләр яса­ган. Ул чы­гар­ган әй­бер­ләр ха­лык­ка да, тө­зе­леш оеш­ма­ла­ры­на да ки­рәк. Тик бу тар­мак­та көн­дәш­лек­кә сә­ләт­не арт­ты­ру өчен за­ман­ча тех­но­ло­ги­я­ләр кул­ла­ныр­га, җи­һаз­лар­ны яңар­тыр­га, өс­тә­мә эш урын­на­ры бул­ды­рыр­га ки­рәк. Ра­йон тер­ри­то­ри­я­сен­дә 129 сәү­дә объ­ек­ты эш­ли, алар аша 2012 ел­да 875 млн. сум­лык кул­ла­ну­чы­лар то­вар­ла­ры са­тыл­ган.

2012 ел­да ха­лык ай са­ен 128 млн. сум ак­ча ал­ган, ә сәү­дә­гә әле­ге ак­ча­дан ни­ба­ры 65 млн. су­мы гы­на җи­бә­рел­гән. 2012 ел­да кул­ла­ну­чы­лар­га тәкъ­дим ите­лә тор­ган то­вар­лар­ның ас­сор­ти­мен­ты шак­тый ки­ңәй­тел­гән, хез­мәт күр­сә­тү сый­фа­ты ях­шыр­ган. Шу­лар бе­лән бер­рәт­тән, вак­лап сәү­дә итү инф­раст­рук­ту­ра­сы за­ман­ча та­ләп­ләр­гә җа­вап бир­ми. Ра­йон­да мах­сус­лаш­ты­рыл­ган сәү­дә чел­тә­ре­нең сан һәм сый­фат ягын­нан үсе­ше ти­е­шен­чә бул­ма­вын бил­ге­ләп үтәр­гә ки­рәк. 2012 ел­да ра­йон тер­ри­то­ри­я­сен­дә го­му­ми мәй­да­ны 385 кв.м бул­ган 17 сәү­дә нок­та­сы ачыл­ды. Үт­кән ел­да 1000 ке­ше­гә сәү­дә мәй­дан­на­ры бе­лән тәэ­мин ите­леш 384 кв.м тәш­кил ит­кән, яи­сә ТР бу­ен­ча 22 урын.

Ра­йон хал­кы ра­йон тер­ри­то­ри­я­сен­дә өс ки­ем­нә­ре, аяк ки­ем­нә­ре, ту­кы­ма­лар ки­бе­те, көн­кү­реш тех­ни­ка­сын ре­монт­лау өчен ста­ци­о­нар пункт бу­лу­ын те­ли. 40 млн. сум­нан ар­тык ак­ча, со­рау­лар­ның ка­нә­гать­лән­де­рел­мә­ве ар­ка­сын­да, ра­йон­нан чит­кә ки­тә.

Җә­мә­гать тук­ла­нуы ра­йон өчен зур әһә­ми­ят­кә ия. 2013 ел­ның 1 гыйн­ва­ры­на бул­ган то­рыш бу­ен­ча Яңа Чиш­мә му­ни­ци­паль ра­йон тер­ри­то­ри­я­сен­дә­ге җә­мә­гать тук­ла­нуы предп­ри­я­ти­е­лә­ре 508 уты­ру уры­ны­на исәп­лән­гән 13 җә­мә­гать тук­ла­нуы объ­ект­ла­ры­на хез­мәт күр­сә­тә. 2012 ел­да җә­мә­гать тук­ла­нуы предп­ри­я­ти­е­лә­рен­дә­ге әй­лә­неш 85,2 млн. сум тәш­кил ит­кән, бу үт­кән ел­ның шул ук чо­ры­на ка­ра­та 124 про­цент тәш­кил итә. Һәм әле­ге юнә­леш­тә дә ке­че биз­нес­ка әле та­гын да күб­рәк эш­ләр­гә һәм үсәр­гә ки­рәк. Бү­ген ра­йон тер­ри­то­ри­я­сен­дә туй­лар һәм тан­та­на­лар үт­кә­рү өчен бер ге­нә җә­мә­гать тук­ла­нуы предп­ри­я­ти­е­се дә юк. 2012 ел­да шэ А.Н. Трон­дин һәм шэ Л.А. Ар­бу­зо­ва та­ра­фын­нан тан­та­на­лар үт­кә­рү өчен зур бул­ма­ган би­на­лар тө­зел­гән иде, әм­ма алар 25-30 ке­ше­гә ге­нә исәп­лән­гән. 2013 ел­да ра­йон үзә­ген­дә туй­лар һәм тан­та­на­лар үт­кә­рү өчен 150-200 ке­ше­гә исәп­лән­гән мә­дә­ни-кү­ңел ачу үзә­ге тө­зү бу­ры­чы то­ра. Ра­йон тер­ри­то­ри­я­сен­дә 19 шәх­си эш­мә­кәр ха­лык­ка көн­кү­реш хез­мә­те күр­сә­тә һәм 2012 ел­да күр­сә­тел­гән көн­кү­реш хез­мәт­лә­ре кү­лә­ме 42,5 млн. сум­лык тәш­кил ит­кән, яки үт­кән ел дә­рә­җә­се­нә ка­ра­та 140 про­цент. 2012 ел­да күр­сә­те­лә тор­ган хез­мәт­ләр спект­ры си­зе­лер­лек үз­гәр­гән: кер­ләр юу хез­мә­те бул­ды­рыл­ды һәм эш­ләп то­ра, ма­тур­лык са­ло­ны ачыл­ды. Әм­ма бу гы­на җит­ми әле, хә­зер­ге­се ва­кыт­та ра­йон­да хим­чист­ка ке­бек көн­кү­реш хез­мәт­лә­ре күр­сә­тү юк, ки­ем­нәр те­гү пункт­ла­ры­ның са­ны җи­тәр­лек тү­гел, те­ле­ра­дио­ап­па­ра­ту­ра, көн­кү­реш тех­ни­ка­сы ре­монт­лау өчен ста­ци­о­нар пункт юк.

Ра­йон тер­ри­то­ри­я­сен­дә то­рак-ком­му­наль хез­мәт­ләр күр­сә­тү бе­лән ке­че биз­нес­ның 7 предп­ри­я­ти­е­се шө­гыль­лә­нә, алар та­ра­фын­нан 5047 йорт­ка (ху­җа­лык) һәм 45 МКД-га хез­мәт күр­сә­те­лә. 2012 ел­да ТКХ өчен 20,7 млн. сум ак­ча җы­ел­ган.

Транс­порт хез­мә­те күр­сә­тү бе­лән 48 шәх­си эш­мә­кәр мәш­гуль, 2012 ел­да алар та­ра­фын­нан 108,54 мең тон­на йөк та­шыл­ган. Транс­порт хез­мәт­лә­ре, ни­гез­дә, ерак ара­лар­га йөк та­шу бе­лән бәй­ле, ра­йон эчен­дә бөр­тек, пе­чән һ.б. кай­тар­ту бу­ен­ча ха­лык­ка хез­мәт күр­сә­тү зве­но­сы юк. "Шеш­ма Транс Ав­то" ав­тот­ранс­порт предп­ри­я­ти­е­се пас­са­жир­лар та­шу хез­мә­те күр­сә­тә (ди­рек­тор Ю.В. Кал­мы­ков). Әле­ге предп­ри­я­тие та­ра­фын­нан ра­йон эчен­дә дә, ра­йон­нан чит­тә дә пас­са­жир­лар та­шу оеш­ты­рыл­ган. Биз­нес­ның әле­ге тө­ре­нә бу­лыш­лык күр­сә­тү мак­сат­ла­рын­да ра­йон баш­кар­ма ко­ми­те­ты та­ра­фын­нан бу предп­ри­я­ти­е­гә 409,7 мең сум суб­си­дия тү­лән­гән, Фи­ат Ду­ка­то 14 ав­то­бу­сы би­рел­гән.

Ра­йон­да хә­зер­ләү­ләр эш­чән­ле­ген 13 шәх­си эш­мә­кәр һәм "Ка­рат" СПК баш­ка­ра. 2012 ел­да ха­лык­тан 81 тон­на­дан ар­тык ит, 3550 тон­на сөт, 26 тон­на яшел­чә һ.б. са­тып алын­ган, хә­зер­ләү­ләр әй­лә­не­ше 58,3 млн. сум тәш­кил ит­кән, бу үт­кән ел дә­рә­җә­се­нә ка­ра­та - 119 про­цент.

Ра­йон тер­ри­то­ри­я­сен­дә ма­ку­ла­ту­ра, плас­тик ше­шә­ләр, чүп­рәк-чап­рак, сы­ра­дан бу­ша­ган пы­я­ла ше­шә­ләр җыю бе­лән шэ Н.Н. Крас­нов шө­гыль­лә­нә. 2012 ел­да ул ха­лык­тан 36,1 тон­на ма­ку­ла­ту­ра, 7,1 тон­на - чүп­рәк-чап­рак, 1,8 т - плас­тик ше­шә, 0,7 т - йон, 0,9 тон­на да­ру-тех­ник чи­мал са­тып ал­ган. Әдәм­сә АҖ тер­ри­то­ри­я­сен­дә ти­ре һәм йон җыю эшен шэ И.Ф. Гый­ба­дул­лин баш­ка­ра.

Ха­лык­ны да­ру ча­ра­ла­ры бе­лән тәэ­мин итү­дә ке­че һәм ур­та биз­нес субъ­ект­ла­ры­ның 5 да­ру­ха­нә пунк­ты шө­гыль­лә­нә. Ха­лык­тан со­раш­ты­ру нә­ти­җә­лә­ре бу­ен­ча 2013 ел­ның 16 гыйн­ва­ры­на бул­ган то­рыш бу­ен­ча со­раш­ты­рыл­ган­нар­ның 87 про­цен­ты да­ру­лар­ны ра­йон тер­ри­то­ри­я­сен­дә­ге да­ру­ха­нә­ләр­дән са­тып ала (2011 ел­да - 74 про­цент). 2013 ел­ның ап­ре­лен­нән Яңа Чиш­мә­дә та­гын бер ап­те­ка тө­зү план­лаш­ты­ры­ла.

Док­лад бу­ен­ча фи­кер алы­шу­да эш­мә­кәр­ләр Ра­мил Нурт­ди­нов һәм Алек­сей Трон­дин чы­гыш­ла­ры тың­лан­ды. Ки­ңәш­мә­дә кат­на­шып чы­гыш яса­ган көнь­як-көн­чы­гыш сә­нә­гать па­ла­та­сы рә­и­се Рөс­тәм Ла­тый­пов һәм сер­ти­фи­ка­ция бү­ле­ге на­чаль­ни­гы Ли­дия Чу­ба­ро­ва шу­шы ст­рук­ту­ра­ның ра­йон эш­мә­кәр­лә­ре бе­лән хез­мәт­тәш­лек итүе ту­рын­да сөй­лә­де­ләр. РПФ бү­ле­ге на­чаль­ни­гы Ли­лия Хи­ра­җе­ва пен­сия за­кон­на­ры­на ка­гы­лыш­лы яңа­лык­лар ту­рын­да сөй­лә­де, эш­мә­кәр­ләр­не кы­зык­сын­дыр­ган со­рау­лар­га җа­вап бир­де. Йом­гак ясап, му­ни­ци­паль ра­йон баш­лы­гы Вя­чес­лав Коз­лов җы­ел­ган эш­мә­кәр­ләр­нең игъ­ти­ба­рын ха­лык­ка хез­мәт күр­сә­тү куль­ту­ра­сын кү­тә­рү, са­ту­чы­лар та­ра­фын­нан ту­пас­лык оч­рак­ла­рын бе­те­рү, күр­сә­те­лә тор­ган хез­мәт­ләр ту­рын­да ха­лык­ка мәгъ­лү­мат­ны киң­рәк би­рү, хез­мәт­ләр­не ки­лә­чәк­тә арт­ты­ру, ли­зинг-грант бу­ен­ча алын­ган җи­һаз­лар­ны нә­ти­җә­ле фай­да­ла­ну, үз тер­ри­то­ри­я­лә­рен тө­зек­лән­де­рү, биз­нес өчен кадр­лар хә­зер­ләү за­рур­лы­гы­на һәм баш­ка мәсь­ә­лә­ләр­гә юнәлт­те. Чы­гы­шы­ның аза­гын­да ра­йон баш­лы­гы хәй­рия эш­чән­ле­ген­дә кат­наш­кан бар­лык эш­мә­кәр­ләр­гә рәх­мәт бел­дер­де.

Ки­ңәш­мә­дә үз оеш­ма­ла­рын яңа ел­га би­зәү­дә кон­курс нә­ти­җә­лә­ре бу­ен­ча приз­лы урын­нар ал­ган эш­мә­кәр­ләр­гә дип­лом­нар һәм пре­ми­я­ләр тап­шы­рыл­ды. Авыл җир­лек­лә­ре тер­ри­то­ри­я­сен­дә предп­ри­я­ти­е­лә­ре­н үс­тер­гән өчен эш­мә­кәр Ра­вил Ярул­лин (Ар­хан­гел АҖ) һәм Тать­я­на Ки­рю­шо­ва (Яңа Чиш­мә АҖ) ра­йон баш­лы­гы­ның Рәх­мәт хат­ла­ры­на һәм кыйм­мәт­ле бү­ләк­ләр­гә ия бул­ды­лар.