Татарстан – уртак йортыбыз

2010 ел­да үт­кән ха­лык са­нын алу Та­тарс­тан­ның Рә­сәй тер­ри­то­ри­я­сен­дә иң күп мил­ләт­ле рес­пуб­ли­ка бу­лу­ын рас­ла­ды, би­ре­дә 173тән ар­тык мил­ләт вә­ки­ле яши.

2010 ел­да са­ны 10 мең ке­ше­дән ар­тып кит­кән, 2002 һәм 1989 ел­лар­да­гы ке­бек, 8 мил­ләт са­нал­ды. Бо­лар: та­тар­лар, урыс­лар, чу­аш­лар, уд­мурт­лар, ук­ра­ин­нар, морд­ва­лар, ма­ри­лар һәм баш­корт­лар. Сан ягын­нан иң кү­бе - та­тар­лар (би­ре­гә ке­рә­шен­нәр, Әс­тер­хан һәм Се­бер та­тар­ла­ры да ке­рә). Икен­че урын­да - урыс­лар, өчен­че - чу­аш­лар, дүр­тен­че - уд­мурт­лар. Би­шен­че урын­да - морд­ва­лар, 2002 ел­да алар ал­тын­чы урын­ны би­ли иде­ләр. Ма­ри­лар - ал­тын­чы урын­да, җи­ден­че һәм си­ге­зен­че урын­нар­ны ук­ра­ин­нар һәм баш­корт­лар би­ли. Сан­нар өч тап­кыр (1989, 2002, 2012 ел­лар­да) сан алу дә­ва­мын­да та­тар­лар са­ны­ның ар­ту­ын күр­сә­тә, алар 48,5%, 52,9%, 53,2%. 1989 ел­дан соң урыс­лар бе­раз ки­ме­гән: 43,3%, 39,5%, һәм 39,7%, чу­аш­лар да азай­ган - 3,7%­тан 3,1 про­цент­ка кал­ган (го­му­ми ха­лык са­ны­на ка­ра­та).

2010 ел­да Ка­зан­да урыс­лар - 48,6, та­тар­лар - 47,6% бул­ган, Яр Чал­лы­да та­тар­лар - 47,4%, урыс­лар - 44,9%.

9 му­ни­ци­паль ра­йон­да урыс мил­лә­тен­нән бул­ган ха­лык өс­тен­лек итә, бо­лар: Алек­се­евск (58,6%), Бө­гел­мә, Юга­ры Ос­лан (65,8%), Ала­бу­га, Яшел Үзән, Ла­еш, Яңа Чиш­мә, Спасс (67,6%), Чис­тай ра­йон­на­ры, Яңа Чиш­мә ра­йон­на­рын­да урыс­лар - 50,9, та­тар­лар - 43,4%.

Тә­теш ра­йо­нын­да ике мил­ләт хал­кы ти­гез, Ак­су­бай­дан ка­ла, баш­ка ра­йон­нар­да та­тар хал­кы күб­рәк яши. 10 ра­йон­да та­тар­лар го­му­ми ха­лык­ның 80-90 про­цен­тын тәш­кил итә. Кай­бер ра­йон­нар­да баш­ка мил­ләт­ләр күб­рәк яши. Ак­су­бай ра­йо­нын­да чу­аш­лар - 44% (та­тар­лар - 38,5, урыс­лар - 16,8%), Чүп­рә­ле ра­йо­нын­да чу­аш­лар - 41,1%, Нур­лат ра­йо­нын­да - 25,3%, Чир­ме­шән­дә - 22,8%, Тә­теш­тә - 20,9, Бу­а­да - 19,9, Әл­ки­дә - 19,2%. Кук­ма­ра ра­йо­нын­да уд­мурт­лар - 14%, Бал­тач­та - 11,9%, Әгер­җе­дә - 6,4%, Бау­лы­да - 5,6%. Са­ны 10 мең ке­ше­дән ар­тып кит­кән 8 мил­ләт­тән тыш рес­пуб­ли­ка­да әзер­бәй­җан­лы­лар ( 0,3%), үз­бәк­ләр ( 0,2%), әр­мән­нәр (0,2%), та­җик­лар ( 0,2%), бе­ло­рус­лы­лар, ев­рей­лар, не­мец­лар - 0,1%, иң азы ка­зах­лар (1758 ке­ше), гру­зин­нар (1479), кыр­гыз­лар ( 1156 ке­ше) - 0,1%­тан ким­рәк, баш­ка мил­ләт­ләр - 0,3 (12757 ке­ше).

1989 ел­дан баш­лап, баш­ка­лар бе­лән ча­гыш­тыр­ган­да ак­рын­лап баш­корт­лар (1,3 мәр­тә­бә), морд­ва­лар (1,5 мәр­тә­бә), ук­ра­ин­лы­лар, бе­ло­рус­лы­лар (1,8 мәр­тә­бә), ев­рей­лар (2,8 мәр­тә­бә) ки­ме­гән, кыр­гыз­лар (2 мәр­тә­бә), әзер­бәй­җан­нар (2,4 мәр­тә­бә), үз­бәк­ләр һәм әр­мән­нәр (3,3 мәр­тә­бә), та­җик­лар ( 8 мәр­тә­бә - 742 иде, хәзер - 5859) са­ны арт­кан.

2010 ел­да Та­тарс­тан­да­гы ха­лык са­ны 3786488 ке­ше тәш­кил ит­кән, шу­ның 3780436-сы­ның мил­лә­те күр­сә­тел­гән.