Резервлар бар әле

Со­вет­ның соң­гы уты­ры­шын­да 2010 ел­да ка­бул ител­гән "2011-2015 ел­лар­да Яңа Чиш­мә му­ни­ци­паль ра­йо­нын­да энер­ги­я­не сак­чыл то­ту һәм энер­гия нә­ти­җә­ле­ле­ген арт­ты­ру" му­ни­ци­паль прог­рам­ма­сын тор­мыш­ка ашы­ру ту­рын­да мәгъ­лү­мат ка­рап тик­ше­рел­гән иде. Га­зе­та­быз уку­чы­ла­рына без аның төп по­ло­же­ни­е­лә­рен тәкъ­дим итә­без.

Ев­ге­ний СТА­РОВ

Уз­ган ел­да 600 мил­ли­он сум­нан ар­тык энер­ги­я­не сак­чыл то­ту бу­ен­ча ча­ра­лар план­лаш­ты­рыл­ган иде, тик бар­лык фи­нанс­лау чы­га­нак­ла­ры хи­са­бы­на да үтә­леш ни­ба­ры 25 мил­ли­он сум гы­на тәш­кил ит­кән. Шун­дый ча­ра­лар­дан: күп фа­тир­лы һәм ае­рым йорт­лар­да электр энер­ги­я­сен исәп­кә алу­чы 538 при­бор ку­ел­ган һәм алыш­ты­рыл­ган, ра­йон үзә­ген­дә 200 метр суүт­кәр­геч чел­тә­ре алыш­ты­рыл­ган. Шу­лай ук Крас­ный Ок­тябрь­дә 900 метр суүт­кәр­геч үт­кә­рел­гән, мәк­тәп­ләр­дә һәм авыл мә­дә­ни­ят йорт­ла­рын­да эч­ке җы­лы­ту сис­те­ма­ла­ры ре­монт­лан­ган һәм алыш­ты­рыл­ган, тү­бә ре­монт­ла­ган­да тү­шәм­нәр җы­лы­тыл­ган. Лам­па­лар энер­ги­я­не бә­рә­кәт­ле то­та тор­ган­на­ры­на алыш­ты­рыл­ган. Электр энер­ги­я­се­нә план­лаш­ты­рыл­ган эко­но­мия ясау уз­ган ел­да 3 про­цент кү­лә­мен­дә үтәл­гән, га­мәл­дә эко­но­мия 64,5 кВт (1,9%) тәш­кил ит­кән. РҮХ, Зи­рек­ле һәм Пет­ро­па­вел авыл җир­лек­лә­ре бу нис­бәт­тән әй­бәт нә­ти­җә­гә иреш­кән. Яңа Чиш­мә һәм Ар­хан­гел авыл җир­лек­лә­рен­дә энер­гия ар­тык то­тыл­ган, бу урам­нар­да өс­тә­мә як­тырт­кыч­лар ур­наш­ты­ру бе­лән бәй­ле. 3 про­цент газ эко­но­ми­я­ләү план­лаш­ты­рыл­ган бул­са, җир һәм ми­лек мө­нә­сә­бәт­лә­ре па­ла­та­сын­да, "О­лимп" спорт комп­лек­сын­да җы­лы­ты­ла тор­ган мәй­дан­нар ар­ту сә­бәп­ле 187 мең куб газ ар­тык то­тыл­ган.

РМЙ-да 16,1 мең куб метр кү­лә­мен­дә та­би­гый газ­га эко­но­мия ясал­ган, мо­ңа клуб уч­реж­де­ни­е­лә­рен­дә 5 ка­зан (мич) һәм кор­рек­тор­лы газ са­на­гы­чы ур­наш­ты­рып иреш­кән­нәр. Кор­рек­тор­лы газ са­на­гыч­ла­ры ур­наш­ты­ру газ чы­гым­на­рын 10нан 30 про­цент­ка чак­лы ки­ме­тә һәм, әгәр дә алар­ны бар­лык бюд­жет уч­реж­де­ни­е­лә­рен­дә дә ур­наш­тыр­саң, кул­ла­ныл­ган газ өчен тү­лә­гән­дә эко­но­мия 1 млн. сум­нан ар­тык тәш­кил итә­чәк. Ал­маш­ты­ру­да то­тыл­ган чы­гым­нар тиз ара­да үзен ак­ла­я­чак. Су­дан фай­да­ла­ну бу­ен­ча эко­но­мия (бюд­жет уч­реж­де­ни­е­лә­ре бу­ен­ча) план­да ка­рал­ган өч уры­ны­на 9,75% тәш­кил ит­кән. Мә­га­риф уч­реж­де­ни­е­лә­ре иң ях­шы күр­сәт­кеч­ләр­гә иреш­кән­нәр, алар 55 мең сум кү­лә­мен­дә эко­но­мия ал­ган­нар. Клуб­лар бу­ен­ча ар­тык са­рыф ител­гән һәм мә­дә­ни­ят бү­ле­ге­нә ра­йон­ның бар­лык клуб­ла­рын­дагы су са­на­гыч­лар­га ре­ви­зия үт­кә­рер­гә ки­рәк. Үт­кән ел­да ра­йон­ның бюд­жет оеш­ма­ла­ры та­ра­фын­нан 361 мең Гкал җы­лы­лык эко­но­ми­я­лән­гән. РҮХ ях­шы күр­сәт­кеч­ләр­гә иреш­кән, ә гим­на­зия ар­тык чы­гым­нар чы­гар­ган.

2011 ел­да го­му­мән энер­ги­я­не сак­чыл то­ту бу­ен­ча бил­ге­ле бер эш үт­кә­рү ба­ры­шын­да ягу­лык-энер­ге­тик ре­сурс­лар­ны кул­ла­ну­да 51 млн. тон­на кү­лә­мен­дә ягу­лык­ны (шарт­лы) эко­но­ми­я­ләү­гә ире­шел­гән.

Бы­ел­гы­сы ел­га Рес­пуб­ли­ка бюд­же­ты ак­ча­ла­ры хи­са­бы­на 267,7 млн. сум кү­лә­мен­дә энер­ги­я­не сак­чыл то­ту ча­ра­ла­ры үт­кә­рү план­лаш­ты­рыл­ган. Бы­ел бюд­жет өл­кә­сен­дә­ге объ­ект­лар­да энер­ге­тик тик­ше­рү һәм пас­порт­лар язу эш­лә­рен үт­кә­рер­гә ки­рәк. Энер­гоа­у­дит үт­кә­рү­гә 6 млн. сум­нан ар­тык ак­ча ки­рәк, ә бу сум­ма бы­ел­гы­сы бюд­жет­та са­лын­ма­ган. Энер­ге­тик тик­ше­рү энер­ги­я­не сак­чыл то­ту ча­ра­ла­рын дө­рес бил­ге­ләр­гә, энер­гия ре­сурс­ла­рын ки­те­реп җит­кер­мәү оч­рак­ла­рын, шу­лай ук бил­ге­лән­гән ли­мит­лар­ны ар­тык кул­ла­ну кү­лә­мен ачык­лар­га мөм­кин­лек би­рә­чәк.

Бюд­жет уч­реж­де­ни­е­лә­ре­нең энер­гия пас­порт­ла­рын алу­ны исәп­кә алып ра­йон­ның энер­ги­я­не сак­чыл то­ту бу­ен­ча прог­рам­ма­га тө­зәт­мә­ләр кер­те­лә­чәк.