Алга китеш бар, әмма эшлисе эшләр дә байтак

Ел са­ен ТР ми­нистр­лар ка­би­не­ты һәм му­ни­ци­паль ра­йон баш­лык­ла­ры ара­сын­да җир­ле үзи­да­рә ор­ган­на­ры эш­чән­ле­ген бә­я­ләү һәм үтә­леш­не тик­ше­рү ту­рын­да­гы Ки­ле­шү­гә кул ку­е­ла. Алар­ның эш­чән­ле­ге 42 күр­сәт­кеч бу­ен­ча (2012 ел­да - 25 күр­сәт­кеч) бә­я­лә­нә һәм 2011 ел нә­ти­җә­лә­ре бу­ен­ча без­нең ра­йон со­ци­аль-икъ­ти­са­дый үсеш бу­ен­ча 23 авыл ра­йон­на­ры ара­сын­да икен­че урын­да.

Азат МУ­СИН

Ха­лык­ның тор­мыш дә­рә­җә­се (баш­кар­ма ко­ми­тет җи­тәк­че­се Н.И. Поп­ко­ва курь­ер­лык итә) 6 күр­сәт­кеч бу­ен­ча бил­ге­лә­нә һәм алар на­чар тү­гел. 2011 ел­да җан ба­шы­на ак­ча­ла­та ке­рем 8892 сум (план бу­ен­ча 7472 сум) тәш­кил ит­те, алар хез­мәт­кә, пен­си­я­ләр һәм по­со­би­е­ләр тү­ләү фон­ды­ның кү­тә­ре­лүе хи­са­бы­на арт­ты. Эш­сез­лек дә­рә­җә­се 1,08 тәш­кил итә (ТР бу­ен­ча - 1,41), 2012 ел­ның 1 гыйн­ва­ры­на эш­сез кал­ган 80 ке­ше исәп­тә то­ра.

Ке­рем­нәр (та­быш­лар) бе­лән тәэ­мин ите­леш (фи­нанс-бюд­жет па­ла­та­сы рә­и­се Люд­ми­ла За­ва­ли­ши­на курь­ер­лык итә) 3 күр­сәт­кеч бу­ен­ча бил­ге­лә­нә һәм алар ту­лы кү­ләм­дә үтәл­гән:

- ке­рем­нәр бу­ен­ча ел­лык план­ны үтәү 104% тәш­кил ит­те;

- җан ба­шы­на ра­йон бюд­же­ты­на кер­гән са­лым һәм са­лым­нан бул­ма­ган ке­рем­нәр 6514 сум тәш­кил ит­те (план - 4818 сум).

Сә­ла­мәт­лек сак­лау бу­ен­ча (РҮХ­нең баш та­би­бы Р.Н. Би­ла­лов курь­ер­лык итә) ха­лык­ның та­би­гый ки­мүе ар­туны бил­ге­ләп үтәр­гә ки­рәк. 2011 ел­да 219 ке­ше үл­гән, 157 ба­ла ту­ган (баш­ка шә­һәр­ләр­дә ту­ган, әм­ма Яңа Чиш­мә ра­йо­нын­да тер­кәл­гән ба­ла­лар­ны да исәп­кә алып). Шу­ны­сы сө­ен­де­рә, ра­йон­да яңа ту­ган ба­ла­лар үле­ме юк, әм­ма эш­кә сә­ләт­ле яшь­тә­ге ха­лык­ның үле­ме арту кү­зә­те­лә, хә­ер, сә­ла­мәт­лек сак­лау өл­кә­сен­дә бюд­жет чы­гым­на­ры 1 ке­ше­гә исәп­лә­гән­дә 3807 сум тәш­кил ит­те (план бу­ен­ча - 1796 сум).

Физ­куль­ту­ра һәм спорт­ны үс­те­рү дә­рә­җә­се бу­ен­ча (яшь­ләр эш­лә­ре, спорт һәм ту­ризм бу­ен­ча бү­лек на­чаль­ни­гы О.А. Лав­ренть­е­ва курь­ер­лык итә) уңай як­ка ал­га ки­теш­ләр бар. Физ­куль­ту­ра һәм спорт бе­лән сис­те­ма­лы рә­веш­тә шө­гыль­лә­нү­че ха­лык са­ны ар­та, әле­ге мак­сат­лар­га бюд­жет­ка са­лын­ган ак­ча­лар чы­гы­мы 1 ке­ше­гә 44 сум тәш­кил ит­те (план бу­ен­ча - 19 сум). Ха­лык­ны спорт бе­лән шө­гыль­лә­нү­гә та­гы да күб­рәк җә­леп итү өчен мөм­кин­лек­ләр бар әле.

Мә­дә­ни өл­кә­не үс­те­рү бу­ен­ча (бер ке­ше­гә исәп­лә­гән­дә) бюд­жет чы­гым­на­ры арт­са да (2093 сум, план бу­ен­ча - 1761 сум) тү­ләү­ле хез­мәт­ләр күр­сә­тү ни­ба­ры 0,67% кы­на тәш­кил ит­те (план­да - 31,8%). Мә­дә­ни­ят бү­ле­ген­дә (на­чаль­ни­гы С.Ю. Ки­рю­шо­ва) эш­ли­се эш­ләр бар әле.

Мә­га­риф өл­кә­сен­дә (мә­га­риф бү­ле­ге на­чаль­ни­гы Г.Н. Мө­бә­рак­ши­на курь­ер­лык итә) авыл­да 1 укы­ту­чы­га ур­та­ча 8,9 уку­чы ту­ры ки­лә, БДИ бу­ен­ча күр­сәт­кеч­ләр на­чар тү­гел. Шул ук ва­кыт­та, пе­да­гог­лар­ның ур­та­ча хез­мәт хак­ла­ры ур­та­ча рес­пуб­ли­ка күр­сәт­кеч­лә­рен­нән шак­тый юга­ры, ә ме­нә мәк­тәп­ләр­дә сый­ныф­лар­ның ту­лы­лы­гы (уку­чы­лар бе­лән) рес­пуб­ли­ка­да иң тү­бән­нәр­нең бер­се.

То­рак бу­ен­ча (ра­йон баш­кар­ма ко­ми­тет җи­тәк­че­се урын­ба­са­ры М.М. Го­мә­ров курь­ер­лык итә) күр­сәт­кеч­ләр үтәл­гән, 2011 ел­да 1 ке­ше­гә 0,286 кв.м то­рак тап­шы­рыл­ган (план бу­ен­ча да шу­лай), бер ке­ше­гә ур­та­ча го­му­ми то­рак мәй­да­ны­ның 26,9 кв.м ту­ры ки­лә (план бу­ен­ча 24,3 кв.м).

ТХК өл­кә­сен­дә­ге то­рыш бу­ен­ча (М.М. Го­мә­ров курь­ер­лык итә) су чы­гым­на­рын исәп­кә алу при­бор­ла­рын ур­наш­ты­ру­ны тө­гәл­ләү бу­ен­ча эш­ләр бар әле (план­да ка­рал­ган 100%-ның ни­ба­ры 52%ы гы­на үтәл­гән), ха­лык­ның 72,5­%ы гы­на ком­му­наль хез­мәт­ләр күр­сә­тү­нең сый­фа­тын­нан ка­нә­гать, хез­мәт күр­сә­тү­ләр та­ри­фы 17%ка арт­ты (план бу­ен­ча 6,5%). Ком­му­наль хез­мәт­ләр өчен тү­лә­гән­дә граж­дан­нар­ның үз чы­гым­на­ры өле­ше 16,2% тәш­кил ит­те (план бу­ен­ча - 17,6%), бу­сы бик тә сө­ен­де­рә.

Күр­гә­не­без­чә, ра­йон­ның со­ци­аль-икъ­ти­са­дый үсе­шен­дә уңай як­лар да бар, әм­ма эш­ли­се эш­ләр дә әле бай­так.