Продукциянең сыйфаты – төп күрсәткеч

Ки­ңәш­мә баш­лан­ган­чы җы­ел­ган ха­лык Алек­сандр Са­вель­ев­ның фер­мер ху­җа­лы­гын­да бул­ды. Ху­җа­лык өч ел ярым элек нуль­дән баш­лап тор­гы­зыл­ган. Үз көч­лә­ре бе­лән ис­ке фер­ма­лар­ны ре­монт­лап тор­гыз­ган­нар, тер­лек­че­ләр өе бу­ра­ган­нар, дуң­гыз аб­за­ры тө­зе­гән­нәр. Баш­та­рак эш авыр бар­ган, тер­лек­ләр­не эчер­тер­гә Шуш­ма­га алып төш­кән­нәр, ан­нан су­ны мич­кә­ләр бе­лән та­шы­ган­нар. Тик А.А. Са­вель­ев­ның мак­сат­ка ом­ты­лы­шы, ху­җа­лар­ча эш итүе, үз­сүз­ле­ге ар­ка­сын­да уңай нә­ти­җә­ләр­гә иреш­кән­нәр. Хә­зер 15 ке­ше­дән тор­ган кол­лек­тив 50 баш сы­ер­дан көн са­ен 1 тон­на­дан ар­тык юга­ры сый­фат­лы сөт са­та. Бар­лы­гы 155 баш МЭТ ас­рый­лар. Дуң­гыз­лар­ның баш са­ны 230 га җит­кән, ел са­ен про­дук­ция җи­теш­те­рү һәм са­ту ар­та ба­ра, КФХ әле ки­лә­чәк­тә дә үсә­чәк. Фер­ма­да бар­лык зо­о­ве­те­ри­на­рия та­ләп­лә­ре үтә­лә, Алек­сандр Са­вель­ев үзе һәр нәр­сә­не да­и­ми конт­роль­дә то­та.

- Авыл ху­җа­лы­гын­да җи­теш­те­рү­нең ки­лә­чә­ге нәкъ ме­нә ху­җа бу­ла бе­лү­че, эш­кә кресть­ян­нар­ча мө­нә­сә­бәт­тә бул­ган ке­ше­ләр ку­лын­да, алар ал­дын­гы тех­но­ло­ги­я­ләр, яңа­лык­лар­ны кул­ла­нып, юга­ры күр­сәт­кеч­ләр­гә ире­шә­ләр, - дип ис­кәр­де ра­йон баш­лы­гы Вя­чес­лав Коз­лов. Ан­нан сөй­лә­шү­не Пет­ро­па­вел АМЙ-да дә­вам ит­те­ләр. Бы­ел­гы ике ай­лык эш нә­ти­җә­лә­ре­нә ана­лиз бе­лән ра­йон авыл ху­җа­лы­гы ида­рә­се на­чаль­ни­гы Сер­гей Ба­ра­нов чы­гыш яса­ды. Ра­йон­да мө­гез­ле эре тер­лек­ләр­нең (МЭТ) баш са­ны - 15756 (шу­ның 5093 ба­шы - са­вым сы­ер­ла­ры). Ике ай­да мал­лар са­ны 411 баш­ка арт­кан. 2012 ел­ның 1 мар­ты­на бул­ган күр­сәт­кеч­ләр­гә ка­ра­та ар­ту 821 баш. "Та­тарс­тан", "Ку­лон" а/ф, "Са­вель­ев А.А.", "Ба­ро­ва О.М.", "Зу­бов В.С" КФХ-да мал­лар са­ны арт­кан, ә ме­нә "И­ген­че" ҖЧҖ-тә (Яку­пов Р.С.), ки­ре­сен­чә, ки­ме­гән.

Дуң­гыз­лар 1145 баш исәп­лә­нә, бу уз­ган ел­ның шул чо­ры бе­лән ча­гыш­тыр­ган­да 270 баш­ка күб­рәк. Кыз­га­ныч­ка кар­шы, ел ба­шы бе­лән ча­гыш­тыр­ган­да 100 баш мал ки­ме­гән ("Хорь­ков А.А." КФХ). Ра­йон бу­ен­ча са­рык­лар­ның баш са­ны - 5371, алар­ның 90 про­цент­тан ар­ты­гы, "Коз­ло­ва М.И." һәм "Ар­хан­гельс­ко­е" (Бе­лог­ла­зо­ва Т.М.) КФХ-на ту­ры ки­лә. Ике ай­да са­рык­лар 596 баш­ка ишәй­гән.

Бы­ел ике ай­да 3300 тон­на сөт җи­теш­те­рел­гән, был­тыр­гы­дан бе­раз күб­рәк. "Та­тарс­тан" а/ф, "И­ген­че" ҖЧҖ-тә эш на­чар ба­ра, ә ме­нә "Нур­ха­мә­тов З.М.", "Коз­ло­ва М.И.", "Вә­ли­ев Ф.Р." КФХ-да ар­тым шак­тый. 1 баш сы­ер­дан ае­на ур­та­ча са­вым 650 ки­лог­рамм тәш­кил итә.

МЭТ-дән иң юга­ры ар­тым "Са­дый­ков М.Х." КФХ-да - 750 грамм, "Зу­бов В.С." КФХ-да бу күр­сәт­кеч - 707, "Ис­ха­ков Р.М." - 700, Ани­си­мов О.А. КФХ-да - 697 грамм. Иң тү­бә­не - 500-580 грамм - "Нур­ха­мә­тов З.М." КФХ­да, "Та­тарс­тан" а/ф-ның Акъ­яр һәм Сос­нов­ка бү­лек­чә­лә­рен­дә.

"Са­вель­ев А.А.", "По­рец­кий С.Н." КФХ-да дуң­гыз­лар­дан ур­та­ча тәү­лек­лек ар­тым күр­сәт­ке­че әй­бәт, ә ме­нә "Хорь­ков А.А." һәм "Са­дый­ков М.Х."КФХ-да ул ни­ба­ры 320-350 грамм тәш­кил итә.

Ике ай­да 1214 баш бо­зау алын­ган, уз­ган ел­да­гы­дан бу 69 баш­ка күб­рәк. "Са­вель­ев А.А.", "Ар­хан­гельс­ко­е", "Зу­бов В.С.", "Вә­ли­ев Ф.Р." КФХ-да, "И­ген­че" ҖЧҖ-тә, "С­ко­ков Н.А." КФХ-да һәм "Ку­лон" а/ф-да 100 баш сы­ер­дан 25-50 шәр баш бо­зау алын­ган, ә ме­нә "Та­тарс­тан" а/ф һәм "Коз­ло­ва М.И." КФХ-да бу күр­сәт­кеч тү­бән.

Ел ба­шын­нан бир­ле 377 тон­на ит җи­теш­те­рел­гән, кыз­га­ныч­ка кар­шы, МЭТ ите җи­теш­те­рү бе­раз ки­ме­гән (2012 ел­га ка­ра­та 98%).

МЭТ са­ту­да ур­та­ча тап­шы­ру авыр­лы­гын­да аер­ма зур. "А­ни­си­мов О.А.", "Кы­я­мов Х.Г.", "Коз­ло­ва М.И.", "Нур­ха­мә­тов З.М.", "Әх­мәт­вә­ли­е­ва Г.Г." КФХ-да, "Та­тарс­тан" аг­ро­фир­ма­сы­ның Шах­май бү­лек­чә­сен­дә, "И­ген­че" ҖЧҖ тә мал­лар­ны 460-530 ки­лог­рамм авыр­лык­та тап­шыр­са­лар, "Ку­лон а/ф-да, "С­ко­ков Н.А.", "Зу­бов В.С." КФХ-да сат­кан тер­лек­ләр ни­ба­ры 120-250 ки­лог­рамм тәш­кил иткән.

Сер­гей Ба­ра­нов би­о­хи­ми­я­гә алын­ган кан про­ба­ла­ры­на да ана­лиз яса­ды. Күп­че­лек ху­җа­лык­лар­да ул са­вым сы­ер­ла­рын­да ка­ро­тин җи­теш­мәү­не күр­сәт­кән, бу хәл­не тө­зә­тер­гә мөм­кин, аша­ту ра­ци­о­ны­на ылыс өс­тәр­гә ки­рәк.

Ра­йон авыл ху­җа­лы­гы ида­рә­се­нең баш икъ­ти­сад­чы­сы Эн­җе Шәй­дул­ли­на 2012 ел­да тер­лек­че­лек бу­ен­ча фи­нанс-икъ­ти­са­дый күр­сәт­кеч­ләр бе­лән та­ныш­тыр­ды (тәф­сил­ләб­рәк бу хак­та га­зе­та­быз­ның 3 би­тен­нән укый ала­сыз). Ра­йон­ның баш ве­те­ри­на­рия вра­чы Рә­фис Хә­би­бул­лин, дәү­ләт ве­те­ри­на­рия инс­пек­то­ры Ил­шат Дәү­ләт­шин үз чы­гыш­ла­рын­да фев­раль аен­да ве­те­ри­на­рия бу­ен­ча план­да ка­рал­ган ча­ра­лар­ның үтә­ле­ше һәм март ае­на план­лаш­ты­рыл­ган эш­ләр ту­рын­да сөй­лә­де­ләр.

Ра­йон авыл ху­җа­лы­гын­да са­тып алу (хә­зер­ләү­ләр) бу­ен­ча кон­суль­тант Эн­җе Ги­на­тул­ли­на гыйн­вар-фев­раль ай­ла­рын­да җи­теш­те­рел­гән про­дук­ци­я­нең сый­фа­ты­на ана­лиз яса­ды. Май­лы­лы­гы юга­ры бул­ган сөт сат­кан өчен ра­йон ху­җа­лык­ла­ры­на фев­раль аен­да өс­тәп 164 тон­на сөт языл­ган (ике ай­га 395 тон­на).

"Та­тарс­тан" а/ф-ның Акъ­яр, Шах­май, Чал­лы Ба­шы бү­лек­чә­лә­рен­дә, "Ар­хан­гельс­ко­е" КФХ һәм "Ку­лон" а/ф-да май­лы­лы­гы 3,9-4 про­цент­лы про­дук­ция са­та­лар. Гыйн­вар бе­лән ча­гыш­тыр­ган­да "Та­тарс­тан" а/ф, "Коз­ло­ва М.И.", "Са­вель­ев А.А.", "Ар­хан­гельс­ко­е" КФХ-да сөт­нең сый­фа­ты шак­тый ях­шыр­ган.

Ра­йон бу­ен­ча сөт­нең май­лы­лы­гы 3,9 про­цент тәш­кил итә, "Нур­ха­мә­тов З.М.", "Са­дый­ков М.Х." КФХ-да ул ра­йон күр­сәт­ке­чен­нән тү­бән­рәк.

Сөт­нең ур­та­ча са­ту бә­я­се - 13,1 сум (кг). Иң юга­ры бәя - 16 сум­нан ар­тык - "Ку­лон" а/ф-да, "Ар­хан­гельс­ко­е", "Коз­ло­ва М.И.", "Вә­ли­ев Ф.Р.", "С­ко­ков Н.А.", "Зу­бов В.С." КФХ-да ул 14-15 сум, иң тү­бә­не - 11 сум - "Та­тарс­тан" а/ф-ның Әдәм­сә һәм Сос­нов­ка бү­лек­чә­лә­рен­дә.

Ра­йон бу­ен­ча гыйн­вар-фев­раль ай­ла­ры­на юга­ры сорт­лы сөт сат­кан өчен би­рел­гән суб­си­дия 5,07 млн. сум тәш­кил итә, 1 сорт­лы сөт өчен - 3,7 млн. сум. Ди­мәк, сый­фат­лы про­дук­ция өчен өс­тә­мә - 8,8 млн. сум ак­ча ала­лар. Бу аз ак­ча тү­гел, шу­ңа да бар­лык ху­җа­лык­лар­га да про­дук­ци­я­нең сый­фа­тын ях­шыр­ту өс­тен­дә эш­ләр­гә ки­рәк, дип ас­сы­зык­ла­ды ра­йон баш­лы­гы Вя­чес­лав Коз­лов ки­ңәш­мә­не тө­гәл­ләп.

-Сый­фат­лы про­дук­ция һәм мал­лар­га ба­ланс­лаш­ты­рыл­ган аша­ту бул­мый то­рып, суб­си­ди­я­гә өмет юк, - ди­де ул. -Я­зын юл­лар өзел­гән чор­га кар­да­лар­га һәм фер­ма­лар­га азык та­шып кал­ды­ру­ны оеш­ты­рыр­га, һәр җир­дә са­ву, эчер­тү, фер­мент­лар кул­ла­нып аша­ту тех­но­ло­ги­я­сен үтәр­гә ки­рәк.

Ки­ңәшм­әдә та­гын яз­гы кыр эш­лә­ре­нә хә­зер­лек (авыл ху­җа­лы­гы ма­ши­на­ла­рын һәм трак­тор­лар­ны ре­монт­лау­ны тө­гәл­ләү, кадр­лар мәсь­ә­лә­сен хәл итү, алар­га ме­ди­ци­на тик­ше­рүе үт­кә­рү), аш­ла­ма­лар чы­га­ру һәм кре­дит­лар алу мәсь­ә­лә­лә­ре куз­га­тыл­ды.

Ра­йон баш­лы­гы ки­ңәш­мә­дә кат­на­шу­чы­лар­ны Май ча­бу бәй­рә­ме ат­на­сы баш­ла­ну бе­лән кот­ла­ды, авыл җир­лек­лә­ре баш­лык­ла­ры­на һәр җир­дә ат­на аза­гын­да Кыш­ны оза­ту бәй­рә­мен үт­кә­рү­не йөк­лә­де. Ра­йон үзә­ген­дә бу бәй­рәм ир­тә­гә бу­ла­чак.

Рәсемдә: С. Баранов белән А. Савельев