Уңыш язмышы орлыкка бәйле

Ал­да иген­че­ләр­не чи­рат­та­гы яз­гы кыр эш­лә­ре кө­тә, агым­да­гы ел уңы­шы­на ни­гез са­лу ва­кы­ты җи­тә, һәр ху­җа­лык имин­ле­ге нәкъ ме­нә шу­шы эш­ләр­не ни­чек баш­ка­ру­га бәй­ле.

Ме­ха­ни­за­тор­ның тех­ни­ка­ны сый­фат­сыз ре­монт­ла­вын бик тиз ге­нә тө­зә­тер­гә бу­ла, тер­лек­че­лек­тә про­дукт­лы­лык­ның ки­мү­ен дә кыс­ка ва­кыт­лар­да ту­лы­лан­ды­рыр­га мөм­кин, ә ме­нә чә­чү чо­рын­да иген­че җи­бәр­гән ха­та - ел бу­е­на да тө­зә­тә ал­мас­лык. Чә­чү әй­лә­не­шен­дә куль­ту­ра­ны дө­рес ур­наш­тыр­мау, чә­чү срок­ла­рын үтә­мәү, ор­лык­лар­ны күм­де­рү ти­рән­ле­ге, сый­фат­сыз ор­лык чә­чү иген­че­гә кыйм­мәт­кә тө­шә­чәк. Ха­лык ара­сын­да юк­ка гы­на: "Яз­ның бер кө­не - ел туй­ды­ра", ди­ел­ми бит. Ху­җа­лык­лар та­ра­фын­нан әле­ге та­ләп­ләр­не үтәү яки әһә­ми­ят бир­мәү ту­рын­да кыр­ла­ры­ның про­дук­ция би­рү­чән­ле­ген­нән чы­гып фи­кер йөр­тер­гә мөм­кин: бе­рәү­ләр бе­рүк шарт­лар­да та­быш бе­лән, кай­сы­ла­ры көч­кә, очын-оч­ка ял­гап эш­ли­ләр.

Чә­чү мәй­дан­на­ры­ның баш­лан­гыч ст­рук­ту­ра­ла­ры бу­ен­ча ра­йон ху­җа­лык­ла­ры­на 45000 гек­тар бөр­тек­ле са­бан, бөр­тек­ле, бөр­тек­ле-ку­зак­лы куль­ту­ра­лар, 5200 гек­тар берь­ел­лык үлән һәм азык кат­наш­ма­ла­ры, 5250 га - си­лос­ка ку­ку­руз, май-ор­лык өчен рапс­ны 550 гек­тар мәй­дан­да чә­чү эш­лә­рен баш­ка­ра­сы бар. План­лаш­ты­рыл­ган мәй­дан­нар­га 12550 тон­на бөр­тек­ле са­бан һәм бөр­тек­ле-ку­зак­лы куль­ту­ра­лар чә­чәр­гә ту­ры ки­лә­чәк ( ор­лык­лар бе­лән ху­җа­лык­лар тәэ­мин ител­гән). 150 тон­на ку­ку­руз ор­лы­гы са­тып алыр­га ки­рәк бу­ла­чак.

25 март­ка бул­ган то­рыш бу­ен­ча, "Та­тарс­тан" аг­ро­фир­ма­сы" ҖЧҖ-дә, "Ку­лон" а/ф" ҖЧҖ-дә, "Коз­ло­ва М.И." КФХ, "Ар­хан­гельс­ко­е" КФХ" ҖЧҖ, "И­ген­че" ҖЧҖ, "Вә­ли­ев Ф.Р.", "Зу­бов В.С.", "С­ко­ков Н.А.", "Са­дый­ков М.Х." КФХ, шэ "Ис­ха­ков Р.М." һәм "Ба­һаут­ди­нов Р.Р." КФХ-лар­да сак­лау­га са­лын­ган ор­лык­лар­ның чә­чү­лек сый­фа­ты бил­ге­ле. Ана­лиз нә­ти­җә­лә­ре бу­ен­ча, кай­бер ху­җа­лык­лар­да шы­тым­лы­лыгы тү­бән бул­ган ор­лык­лар, чис­та­лы­гы, чүп­ле­ле­ге һәм корт­лы­лы­гы бу­ен­ча кон­ди­ци­я­сез ор­лык­лар бар. Сый­фат ту­рын­да­гы до­ку­мент­лар­да ГОСТ-ка ту­ры кил­мә­гән мәгъ­лү­мат­лар­ны бе­те­рү бу­ен­ча конк­рет тәкъ­дим­нәр күр­сә­тел­гән.

Кыз­га­ныч­ка кар­шы, кал­ган күп­сан­лы фер­мер­лар ор­лык­лар­ның чә­чү сый­фа­тын мәҗ­бү­ри бил­ге­ләү ту­рын­да­гы "Ор­лык­чы­лык ту­рын­да"­гы за­кон та­ләп­лә­ре­нә әһә­ми­ят бир­ми­ләр. Чә­чү өчен ор­лык­лар­ның ярак­лы­лы­гы алар­да мәгъ­лүм тү­гел, чә­чү нор­ма­сы су­кыр­лар­ча бил­ге­лә­нә. Чә­чү­лек сый­фа­тын бил­ге­ләр­гә те­лә­мә­гән фер­мер­лар­ны аң­лап бул­мый. Ана­лиз өчен бил­ге­лән­гән тү­ләү бә­я­се алар­ны кур­кы­та кү­рәм­сең. Фор­сат­тан фай­да­ла­нып, бар­лык авыл ху­җа­лы­гы оеш­ма­ла­ры игъ­ти­ба­ры­на тү­бән­дә­ге­ләр­не җит­ке­рә­сем ки­лә: "Рос­сель­хоз­центр" ФГ­БУ фи­ли­а­лы - ра­йон бү­ле­ге фе­де­раль бюд­жет ак­ча­ла­ры хи­са­бы­на (буш­лай) бы­ел­гы­сы ел­га рас­лан­ган кү­ләм­нәр­дә хез­мәт күр­сә­тә­чәк, хез­мәт­ләр тө­ре, кү­лә­ме һәм шарт­ла­ры ту­рын­да 2-30-81 те­ле­фо­ны бу­ен­ча шал­ты­ра­тып бе­ле­шер­гә мөм­кин. Чә­чү­гә чак­лы бул­ган ара­да ор­лык­лар­ны ана­лиз­га тап­шы­рырга, өс­тә­мә эш­кәр­тү үт­кә­рер­гә (һа­ва бе­лән җы­лы­ту да бу­ла), мөм­кин­лек­тән чы­гып сорт­лар­ны яңар­тыр­га, алыш­ты­рыр­га, чә­чү­лек ма­те­ри­ал­лар­ны за­рар­сыз­лан­ды­ру өчен хи­мик һәм би­о­ло­гик пре­па­рат­лар са­тып алыр­га, эре­гән кар су­ла­ры­ның ор­лык­лар са­лын­ган җир­гә үтеп ке­рү­е­нә юл куй­мас­ка, ор­лык сак­лау ск­лад­ла­ры­ның сте­на­ла­рын кар­дан чис­тар­тыр­га ки­рәк.

Шу­лай ук ор­лык агу­лау ма­ши­на­ла­рын, ин­ди­ви­ду­аль сак­ла­ну ча­ра­ла­ры­н хә­зер­ләп ку­яр­га. Пес­ти­цид­лар һәм агу­лы ор­лык­лар бе­лән эш­ләү­гә җә­леп ите­лү­че­ләр ме­ди­ци­на тик­ше­рүе үтәр­гә ти­еш­ләр.

Рә­фис ЗИ­НИ­Я­ТУЛ­ЛИН,

"ТР бу­ен­ча Рос­сель­хоз­центр" ФГ­БУ фи­ли­а­лы ра­йон бү­ле­ге на­чаль­ни­гы