Яңа Чишмә хәбәрләре

Яңа Чишмә районы

18+
Рус Тат
2024 - год Семьи
Җәмгыять

2 гыйнварда Яңа Чишмә районының Зирекле авылыннан Мидхәт Гариф улы Газыймов үзенең 80 яшьлек юбилеен билгеләп үтә

Җир йөзендә яшәгән һәр кеше үзе турында ниндидер бер истәлек калдырырга тиеш.

Безнең районда, ә Татарстанда исә музейчыны - Татарстан Республикасының атказанган мәдәният хезмәткәре Газыймов Мидхәт Гариф улын белмәгән һәм хөрмәт итмәгән кеше юктыр, мөгаен. Музей 2019 елда район архивына А-4 форматындагы 6 биттә аның бүләкләр исемлеген тапшырган иде. Беренче «Фидакарь хезмәт өчен» медаленә ул 28 яшендә, 1970 елда лаек була. 
Бу кеше бөтен гомерен туган авылына, якташларына, туган як тарихын өйрәнүгә багышлады. Сугыш кырында ятып калганнарның истәлеген мәңгеләштерү, исән-сау кайтканнарның кадерен белү өчен ул байтак эш башкарды. 
Мидхәт Гариф улы үз куллары белән нульдән башлап авыл музеен булдырды. Ә тормыш иптәше, физика укытучысы, искиткеч биш баланың  әнисе Зәйтүнә Гафур кызы - аның төп таянычы һәм ярдәмчесе. Өч кызы һәм ике улы яхшы белем алган, тормышларында уңышлы, әти-әнисе турында онытмыйлар, алар белән горурланалар. Газыймовларның алтынчы «баласы» - музей да көннән-көн үсеш ала һәм ныгый бара. Балалар әтисе эшенә материаллар туплауда, китаплар нәшер итүдә, музей компьютерларын программа белән тәэмин итүдә әлегәчә булышып торалар. 
Мидхәт Гариф улы туган як тарихы белән 1964 елдан шөгыльләнә башлый, , авылга, туган якка килеп урнашкан беренче кешеләр, колхозның беренче җитәкчеләре, мәктәпнең беренче һәм аннан соңгы чыгарылыш сыйныф укучылары турында архив эзләнүләрен алып бара, җентекләп материаллар туплый. Элеккеге СССРның барлык почмакларыннан авылдашлары белән язышу аңа музей өчен бик зур материал биргән. Авылдашлары, аның авыр хезмәтен күреп, аңа бөтен эштә ярдәм итә. 1982 елда районда бердәнбер мәктәп тәмамлаучылар музее ачыла. 1993 елның мартыннан Музей Татарстан Республикасы Дәүләт музееның рәсми филиалы була. Хәзерге вакытта музей юридик зат буларак эшли һәм «ТР Яңа Чишмә муниципаль районының Халык иҗаты һәм көнкүреше музее» муниципаль бюджет мәдәният учреждениесе 
булып тора, 3000нән артык экспонат исәпләнә, алар арасында сөлгеләр, намазлыкларның сирәк үрнәкләре бар. ТР музейларының элеккеге генераль директоры Г.С. Муханов әйтүенчә, мондый музей әле беркайда да юк. Музейга килгән «Женщина» газетасы мөхәррире Тамара Чернова теләкләр китабына менә нинди сүзләр язып калдырды: «Авыл җирләрендә шундый музей бардыр дип беркайчан да уйлаганым булмады. Моннан һич кенә дә китәсе килми, әлеге музей - чын тарих чыганагы. Мидхәт Газыймов кебек кешеләр булганда, халкыбыз тарихы югалмас...». 
Мидхәт Гариф улы 60 ел хезмәт куйганнан соң инде менә 2 ел лаеклы ялда булса да, бүгенге көндә дә үз бурычына тугры булып кала. 2020 елда аның җитәкчелегендә һәм Халык иҗаты һәм көнкүреше музее хезмәткәрләренең тырыш хезмәте белән ике, 2021 елда - җирле авторларның 6 китабы чыгарылды. 2002-2020 елларда музей эшчәнлеге чорында музей коллективы, авторлар, музей дуслары тырышлыгы белән 55 китап нәшер ителде. Бүген «Яңа Чишмә Хәтер китабы: эзләү дәвам итә» дигән исем астында Бөек Ватан сугышында катнашучыларга - һәлак булучыларга багышланган чираттагы китап әзер инде, анда яңа табылган 400дән артык исем, Советлар Союзы Герое исеменә тәкъдим ителгән һәм Ватан хакына көрәшләрдә батырлык өчен дәүләт бүләкләре белән бүләкләнгән 9 якташыбыз чагылдырылган.
Зирекле авылы тарихы буенча бу китаплар бестселлерлар булдылар һәм зиреклеләрнең нәселләре яшәгән илебез буйлап таралды:
1. «Кичу Адамча, Ерыкла тожь» («Зиреклем зирекләре»). Зирекле авылы тарихы буенча 1 нче китап. Китапта 1770-1930 елларда Зирекле авылы, Яңа Чишмә районы, Яңа Чишмә волосте һәм Яңа Чишмә (шәһәрчеге) тарихы буенча материаллар тупланган. 
2. «История Зиреклинской школы» («Мәктәбем син – үскән бишегем»). Китап 1865-2009 елларны үз эченә ала, укытучылар, мәктәп хезмәткәрләренең исемлеге, 1907 елдан алып 2008 елга чаклы Зирекле урта мәктәбендә якын тирәдәге 16 авылдан урта белем алган барлык чыгарылыш сыйныф укучылары алфавит тәртибендә бирелә. Төрле тармакларда атказанган, мактаулы исемнәргә, орденнарга һәм медальләргә лаек булучылар турында тулы мәгълүматлар бирелгән.
3. «Годы, опаленные войной.1941-1945 гг.» («Сугыш өткән еллар.1941-1945»). Зирекле авылы тарихы буенча 3 нче китап. Казан: РИЦ «Школа»,
2010. Китапка гаилә архив документларыннан файдаланып, барлык нечкәлекләре белән сугышта һәлак булучы һәм исән-сау кайткан 464 кешенең исеме кертелгән. Яңа Чишмә районының һәр торак пункты буенча һәлак булучылар турында йомгаклау мәгълүматлары китерелгән. (2016 ел).
4. История колхоза «Янга Турмыш»-«Дружба»-«Кичуй» («Яңа Тормыш»та – яңача»). Материал 1931-2011 елларны үз эченә ала. 1969 елда КДУда «Кичуй» колхозы тарихы» дигән темага якланган диплом эше китапның нигезе булып тора. 
5. Мидхат Газымов. Михаил Черепанов. «Вернуть долг Памяти» (2011 елның 1 октябренә ТР Яңа Чишмә һәм Ямаш районнары буенча 1941-1945 еллардагы Бөек Ватан сугышында һәлак булган һәм хәбәрсез югалган кешеләр). Китапта материаллар алфавит тәртибендә һәм һәр 125 торак пункт буенча бирелә (аларның күбесе юк инде). Мондый форматтагы китап Татарстан Республикасында беренче тапкыр басылып чыга. Тарих укытучысы буларак, 1965-1970 елларда М. Г. Газыймов диплом эше өчен архив материалларын, 1970-1972 елларда - «Зирекле мәктәбе музее» дигән мәктәп музеен булдыру өчен, 1982-1993 елларда - «Татарстан Республикасы Яңа Чишмә районы Зирекле авылының халык иҗаты һәм көнкүреше музее»н булдыру өчен язмалар туплый. (2012 ел). 
1995-1996 елларда М.Г. Газыймов (үзенең Зирекле авыл советы буенча) Яңа Чишмә районының Бөек Ватан сугышында һәлак булучыларга багышланган «Хәтер» китабы (18 том) өчен материал әзерләү буенча эшли.
2013 елда «Алар җиңү белән кайттылар. Яңа Чишмә районы» дип аталган китап өчен барлык эшләрне җитәкли, анда Яңа Чишмә РВК тарафыннан мобилизацияләнгән 2882 кеше кертелгән. 
6. Они вернулись с Победой. Новошешминский район. (Алар илгә җиңү алып кайттылар. Яңа Чишмә районы.) Коллектив хезмәт. «Хәтер Китабы», Уфа. (2013ел).
7. Мидхат Газымов, Михаил Демидов, Гульшат Габутдинова. Ваши имена - в наших сердцах. Долг, честь, слава.(Мидхәт Газыймов, Михаил Демидов, Гөлшат Габетдинова. Сезнең исемнәр-безнең йөрәкләрдә. Бурыч, намус, дан.) Яңа Чишмә районы әфганчылары. Совет гаскәрләрен Әфганстаннан чыгаруга 25 ел тулуга карата. Китапка Яңа Чишмә районыннан хәрби хәрәкәтләрдә катнашкан 83 кеше исеме кертелгән. (2014 ел).
8. Мидхәт Газыймов. Зиреклем тамырлары. (Корни села Зиреклы). 5 нче китапның икенче өлеше. Учреждениеләр һәм оешмалар тарихы. 
Зирекле авылында яшәүче һәр кеше бу китаплар буенча үзенең шәҗәрәсен төзи, Зирекле халкының тарихын һәм көнкүрешен өйрәнә, Мидхәт Гариф улының тырыш хезмәтләре нәтиҗәсендә ачыкланган бәяләп бетергесез материаллар ала ала.
Музейдагы теләкләр китабында рәхмәт сүзләре байтак: «Зирекле халкының рухи халәте, яшьләр арасында патриотизм хисен тәрбияләү эшендә Мидхәт Гариф улының тырышлыгына шаккаттым һәм сокландым. Бу музей, бу эш-республикага булган мәхәббәт чыганакларын туендыручы һәм киләчәк буыннарга рухи байлык бүләк итүче чишмә булып тора». ТР Президенты Аппаратының баш референты Әнәс Сираҗетдинов.
Мидхәт Гариф улының 80 яшьлегенә халык иҗаты һәм көнкүреше музее адресына Зирекле урта мәктәбенең элеккеге чыгарылыш укучылары җылы рәхмәт сүзләре җибәргәннәр. Менә аларның кайберләре:
-22 нче чыгарылыш. Мәктәпнең элеккеге комсомол секретаре Кыямова Гөлсем Әхәт кызы: «Мидхәт Гариф улы мәктәптән үк минем кумирым иде. Безгә тарих фәнен укытты, рәсем дәресләре үткәрде. Аның дәресләре башка дәресләрдән кыскарак була иде кебек. Чөнки ул дәрескә күтәренке кәеф белән килде, материалны мавыктыргыч итеп аңлатты, теләсә кайсы тарихи шәхес белән кызыксындыра алды. (Еш кына дәресләрдән соң, шәхсән мин китапханәгә өстәмә материал табу өчен бардым). Шаярта да, кәефне дә күтәрә, шул ук вакытта таләпчән һәм кырыс та була белә иде. Мин язмышыма рәхмәтле, шундый искиткеч укытучының укучысы булуым белән горурланам. Кадерле укытучым, ныклы сәламәтлек һәм бетмәс-төкәнмәс энергия телим. Хезмәтегез өчен рәхмәт!»
- Зирекле авылының элеккеге комсомол секретаре Фәттахова Мәдинә Нуртдин кызы: «Соңгы вакытларда телевидениедә, матбугат битләрендә төбәк тарихын өйрәнүчеләр турында күп языла, күрсәтелә. Авылы турында бер китап язучылар да бик зур бәяләнә. Ә бит безнең Мидхәт абый Татарстанда гына түгел, бөтен Россиядә иң беренче төбәк өйрәнүче. Моннан 50 еллар элек өйдән-өйгә кереп сорашып, архивларда утырып, булдыра алган кадәр безне, укучыларны да җәлеп итеп, авылыбыз һәм аның кешеләре турында бәяләп бетергесез материал туплады. Нәтиҗәсе: 
Республикабызда иң бай музей, авылыбыз, аның кешеләре турында алты саллы китап, бәетләр җыентыклары һәм башкалар. Миңа калса, башка төбәк тарихчылары аннан үрнәк алып китап яза башладылар. Мидхәт абый үзенең гаҗәеп дәрәҗәдәге тырышлыгы, эшен яратуы, төгәллеге, үзенең хезмәтләре белән бик күп укучыларының күңеленә туган якны ярату, авылым кешеләрен хөрмәтләү орлыклары салган булса, олыларга хөкүмәт органнарында үз документларын тәртипкә салырга ярдәм иткән кеше. Аның эшчәнлеге күпкырлы, бер кешенең шул кадәр эшләвенә шаккаткыч. Шунысы шатландыра, ул әле бүген дә эзләнә, яңа идеяләр белән яна. Аллаһы Тәгаләдән аңа саулык-сәламәтлек, озын гомер телибез. Балаларының, оныкларының бәхетенә Зәйтүнә апа белән бергә куанып авылдашларыбызның, укучыларының һәм башка бик күпләрнең хөрмәтен тоеп яшәсен, иҗат итсен иде».
Җирле шагыйрә Миләүшә Халикова да Мидхәт Гариф улы адресына үзенең җылы теләкләрен җиткерә: «Мидхәт абыйны Россиянең иң легендар 10 кеше исемлегенә кертелүен белү үзе ни тора! (Аның турындагы язма «Издательство Спец-Адрес» ҖЧҖ тарафыннан бастырылган «Лучшие люди России» энциклопедиясенең 13 нче чыгарылышында («Родины славные сыны и дочери» бүлекчәсендә). Безнең легендар шәхесебез! Юбилеегыз белән котлап, сезгә бары исәнлек кенә телибез! Сезнең тырышлык белән дөнья күргән барлык китап авторлары исеменнән олы рәхмәтебезне ирештерәбез!» 
Халык иҗаты һәм көнкүреше музее коллективы да Сезне, кадерле Мидхәт Гарифович, шушы истәлекле дата белән чын күңелдән тәбрик итә. Музей эше традицияләрен саклауга һәм арттыруга керткән өлешегез бәяләп бетергесез. Сезнең актив тормыш позициясе, мәгърифәтчелек һәм фәнни эшчәнлегегез иң зур хөрмәткә лаек.
Сезнең энергиягез һәм һөнәрегезгә тугры булуыгыз нәтиҗәсендә безнең музей республикада иң яхшыларның берсенә әверелде. Сез җитәкләгән музей бай тормыш белән яши, үсеш ала.
Авторлар: Лидия Лотфуллина, музей директоры;
                    Фәйрүзә Шакирова, музей хезмәткәре.

Следите за самым важным и интересным в Telegram-каналеТатмедиа

Подписывайтесь на наш Telegram-канал "Шешминская новь"

 


Оставляйте реакции

0

0

0

0

0

К сожалению, реакцию можно поставить не более одного раза :(
Мы работаем над улучшением нашего сервиса

Нет комментариев