50 ел бергә

Ир­кен ма­тур өй­дә ба­ры­сы­на да урын җит­кән. Ә бик күп ел­лар элек бө­тен­ләй баш­ка­ча бул­ган. Ул чак­лар­да Дуб­ро­ви­на фа­ми­ли­я­ле Аня авы­ру әни­се, ике абый­сы һәм әби­се бе­лән ис­ке йорт­та яшә­гән. Әни­се озак авы­ра­ган - 9 ел, ба­ла­лар­ны әби­лә­ре ка­ра­ган. Ун­биш яшен­дә Аня ятим ка­ла, кеч­ке­нә эне­сен ин­тер­нат­ка алып ки­тә­ләр, ә кыз әби­се бе­лән ка­ла. Аня мәк­тәп­тә укый, ху­җа­лык­ны үзе алып ба­рыр­га ты­ры­ша, соң­рак кол­хоз­да эш­ли. Яшь ма­тур кыз­га күз са­лу­чы егет­ләр дә бу­ла, әм­ма (Ан­на Сер­ге­ев­на хә­зер үзе ис­кә ала) алар­ның әти-әни­лә­ре ятим кыз ту­рын­да: "А­ның бит хәт­та уты­рып чәй эчәр уры­ны да юк", - ди­ләр. Ан­на үзе­нең бә­хе­те янә­шә­дә ге­нә кө­теп то­ру­ын бел­ми, ә тор­мы­шын­да ба­ры­сы да ях­шы бу­ла­сы­на ыша­на. - Ми­ңа 17 яшь иде, ни­чек­тер, ми­не дус кы­зым өе­нә ча­кыр­ды, - дип сөй­ли Ан­на Сер­ге­ев­на. - Аның әни­се бик ара­ла­шу­чан ке­ше иде, аның бе­лән сөй­лә­шеп кит­тек. Ул ми­не үзе­нең 24 яшь­лек улы Ва­лен­тин­га дим­ли баш­ла­ды. Мин исә аңа: "Нин­ди кә­ләш ин­де мин, ке­ше­ләр дө­рес әй­тә, ми­нем, чын­нан да, уты­рып чәй эчәр уры­ным да юк бит", - ди­дем. Ә ул ми­ңа: "Эш­лә­сә­гез - ба­ры­сы да бу­лыр!" - ди­де. - Әти­се, әни­се, апа­сы, абый­сы ке­бек, Ва­лен­тин­ның да ях­шы ке­ше икән­ле­ген бе­лә идем. Туй­ны бик кү­ңел­ле итеп үт­кәр­дек: өч көн ат­лар­га уты­рып йөр­дек. Һәм тор­мыш әки­ят­тә­ге ке­бек баш­ла­нып кит­те: ба­ры­быз да аң­ла­шып, бер тү­бә ас­тын­да яши баш­ла­дык, кол­хоз­да эш­лә­дек, ху­җа­лык­ка һәм өй­гә ки­рәк нәр­сә­ләр­не бер­гә та­быш­тыр­дык. Ирем ал­тын­га тиң, ча­ма­сын бе­леп эч­те, әр­ләш­мә­де, ак­ча са­на­ма­ды. Без эш­лә­гән­дә ул­ла­ры­быз­ны әби­се бе­лән ба­ба­сы ка­ра­ды, тәр­би­я­лә­де, - дип ирен мак­та­ды ха­ты­ны.

Ма­лай­лар акыл­лы, төп­ле, эш­чән бу­лып үсә­ләр. Өй­лә­нә­ләр, Ни­ко­лай­ның да, Алек­сандр­ның да ике­шәр ба­ла­сы бар. Йорт тө­зеп, үз ху­җа­лык­ла­рын бул­дыр­ган­нар, бай­лык­ла­ры да бар, ма­тур яши­ләр.

"Ки­лен­нә­рем ты­рыш­ты, афә­рин,"- дип мак­тый Ан­на Сер­ге­ев­на, - ба­бай бе­лән сез­гә яшәр­гә кил­сәк, без­не кая ур­наш­ты­рыр­сыз, - дим. Ә алар кө­лә: Бор­чыл­ма әни, урын та­бар­быз, ди­ләр".

Ан­на үзе­нең эне­сен дә та­ба, ин­тер­нат­тан соң ул һө­нәр алып чы­га, га­и­лә­се бе­лән Әл­мәт­тә яши. " Без яны­на ку­нак­ка бар­дык, әй­бәт яши­ләр, ха­ты­ны мө­ла­ем, ачык, без кил­гән­гә сө­ен­де­ләр, үзе­без­гә дә ча­кыр­дык, ки­лер­гә бул­ды­лар. Кө­тә­без", - ди Ан­на әби.

Ан­на ях­шы­га өмет­лә­нә - шу­лай бу­ла да. Шу­лай да сөй­ләш­кән ва­кыт­та күз­лә­рен­дә яшь бөр­тек­лә­ре ял­ты­рый. Ху­җа ниш­ләп­тер өй­дә тот­кар­лан­ды. Без урам­га чык­тык. Сук­мак­тан олы яшь­тә­ге ир-ат ки­лә, үзен­нән ал­да та­я­гы ба­ра, ул ал­га ка­ра­ган, тик ка­ра­шы буш. Ул ан­сат кы­на өй­гә та­ба ил­тү­че сук­мак­ка бо­рыл­ды. Ан­на Сер­ге­ев­на­ның күз­лә­рен­нән яшь бә­реп чык­ты:

-Һәр түм­гәк­не бе­лә, 74 ел шу­шы сук­мак­тан йө­ри. Хо­да­ем, су­кыр ке­ше­гә ни­чек авыр. Ва­лен­тин 8 март­та - ха­тын-кыз­лар кө­нен­дә ту­ган. Шу­ңа­дыр­мы, хол­кы йом­шак, шу­лай да ул чын ир-ат. Озак ел­лар бер күз бе­лән про­раб, бри­га­дир бу­лып эш­лә­де, бер­кем дә аның исән бул­ма­вын бел­мә­де. Күп­тән тү­гел икен­че кү­зе дә күр­ми баш­ла­ды. Ул әле ос­та ба­лык­чы да, ин­де олы­гай­гач кар­мак са­лып яр бу­ен­да уты­ру ни­чек рә­хәт бу­лыр иде. Хәл­ләр бе­раз үз­гәр­де шул.

Ва­лен­тин Ива­но­вич үзе ту­рын­да күп сөй­лә­ми: - Ке­ше­ләр ке­бек яши­без ин­де, ха­тын­нан уң­дым - ул бик кай­гыр­ту­чан. Үзен жәл­лим дә, мин су­кы­рай­ган­нан бир­ле ху­җа­лык аның җил­кә­сен­дә, - ди.

50 ел бер­гә го­мер ит­кән Ва­лен­тин Ива­но­вич бе­лән Ан­на Сер­ге­ев­на бер-бер­сен кыз­га­ну­ла­рын яшер­ми­ләр, яра­ту ту­рын­да бер кә­ли­мә сүз юк. Ә бу үзе чын яра­ту­ны аң­ла­та.

Ла­ри­са ФЕ­ДО­РО­ВА