Энергияле ветеран

Шак­тый өл­кән яшь­тә бу­лу­ы­на ка­ра­мас­тан, ве­те­ран элек­ке­ге­чә дәрт­ле, энер­ги­я­ле, әле шәх­си ху­җа­лы­гын­да сы­ер, үгез­ләр, та­вык­лар ас­рый, умар­та­лар то­та. Һәр көн­не ир­тән ир­түк сы­е­рын авыл чи­те­нә (1 км ча­ма­сы ара­га) кө­тү­гә куа. Көн дә­ва­мын­да гел эш бе­лән мәш­гуль бул­ган­га­дыр, фи­зик фор­ма­сын да сак­лый. Хә­зер 50 ел элек әти­се тө­зе­гән агач өй янә­шә­сен­дә эш­че­ләр бри­га­да­сы кир­печ­тән ян­кор­ма тор­гы­за­лар, яңар­тыл­ган өй­дә ба­ла­ла­ры­на һәм онык­ла­ры­на, ки­лә­чәк­тә онык­чык­ла­ры­на ир­кен, уңай­лы бул­сын дип ты­ры­ша ве­те­ран.

Ел­га­га ике тап­кыр ке­рер­гә яра­мый ди­сә­ләр дә, тор­мыш­та Риф­гать Фә­са­хов аны бер­ни­чә мәр­тә­бә ка­бат­лый: өч мәр­тә­бә авыл, ике тап­кыр "Ки­чуй" кол­хо­зын җи­тәк­ли. Җи­тәк­че урын­нар­да эш­лә­гән ча­гын­да авыл өчен, аның хал­кы өчен күп нәр­сә эш­ли. Га­ди кр­есть­ян га­и­лә­сен­дә ту­ып үс­кән Риф­гать үз хез­мә­те һәм нык­лы­гы бе­лән авыл­даш­ла­ры­ның һәм ра­йон җи­тәк­че­лә­ре­нең их­ти­ра­мын ка­зана. Әти­се - Га­яз Фә­са­хов бал­та ос­та­сы бу­лып, әни­се Ра­кыя Шәй­дул­ла кы­зы төр­ле эш­ләр­дә эш­ли. Га­и­лә­дә дүрт ба­ла үсә (олы­сы Риф­гать), бар да юга­ры бе­лем ала, ха­лык ху­җа­лы­гын­да бел­геч бу­лып эш­ли­ләр. Ба­ла­ча­гы авыр су­гыш һәм су­гыш­тан соң­гы ел­лар­га ту­ры ки­лә. Ур­та мәк­тәп­не тә­мам­лау­га (1956 ел­да) Риф­гать әти-әни­се­нә бу­лы­ша баш­лый, кол­хоз­да агач эш­лә­ре мас­терс­ко­ен­да эш­ли. Ак­тив егет­не кү­реп алып, ком­со­мол оеш­ма­сы сек­ре­та­ре итеп сай­лый­лар, ул клуб мө­ди­ре бу­лып та эш­ли баш­лый. Ан­нан ВЛКСМ­ның ра­йон ко­ми­те­ты, КПСС­ның ра­йон ко­ми­те­ты - би­ре­дә ул про­па­ган­да­чы бу­ла. Шул ва­кыт­лар­да 1960 ел­ны Р.Г. Фә­са­хов Ка­зан дәү­ләт уни­вер­си­те­ты­на чит­тән то­рып укыр­га ке­рә, 1966 ел­ны аны уңыш­лы тә­мам­лый. 1963 ел­да авыл Со­ве­ты рә­и­се итеп сай­лан­ган­чы Зи­рек­ле мәк­тә­бен­дә чит тел­ләр укы­ту­чы­сы бу­лып эш­ли. Ул чак­лар­да авыл Со­ве­ты сос­та­вы­на, Зи­рек­ле­дән ка­ла, Өр­гән­чә, На­гор­ный, Крас­но­ви­до­во, Крас­ная Зорь­ка то­рак пункт­ла­ры да ке­рә, алар­да 2500дән ар­тык ке­ше яши. Ур­та мәк­тәп­тән тыш, си­гезь­ел­лык, ике баш­лан­гыч мәк­тәп, 3 клуб, учас­ток боль­ни­ца­сы, 2 мед­пункт, ап­те­ка, 2 поч­та бү­лек­чә­се, 8 ки­бет, көн­кү­реш тех­ни­ка­сы ре­монт­лау ос­та­ха­нә­се, ве­те­ри­на­рия учас­то­гы бу­ла. 1968 ел­ны авыл Со­ве­ты эшен рес­пуб­ли­ка­ның Ми­нистр­лар Со­ве­ты уты­ры­шын­да тик­ше­рә­ләр һәм аны уңай як­тан бә­я­ли­ләр. Шул ел­лар­да авыл Со­ве­ты­ның ад­ми­нист­ра­тив би­на­сын тө­зи­ләр. 1970 ел­ны Р.Г. Фә­са­хов­ны "Ки­чуй" кол­хо­зы рә­и­се итеп сай­лый­лар. Ул чак­лар­да кол­хоз эре то­вар җи­теш­те­рү­че бу­ла, ан­да 350 гә якын ке­ше эш­ли, 7,5 мең гек­тар­дан ар­тык җи­ре, 1800 баш МЭТ, 2500 баш - са­ры­гы, 2000 баш дуң­гы­зы, 2500 баш та­вы­гы бу­ла. 5 ел кол­хоз бе­лән ида­рә итү чо­рын­да сөт һәм ит җи­теш­те­рү­не арт­ты­ру­га ире­шә­ләр, ад­ми­нист­ра­тив бина, ябык ын­дыр та­ба­гы, бер­ни­чә тер­лек­че­лек би­на­сы, то­рак йорт­лар тө­зе­лә. Юби­ляр 1973 ел­ны КПСС­ның өл­кә ко­ми­те­ты бюро­сы уты­ры­шын­да кат­на­шу­ын әле дә оныт­мый, уты­рыш­та тер­лек­ләр­нең баш са­нын, биг­рәк тә са­вым кө­тү­е­нең, арт­ты­ру бу­ен­ча кат­гый та­ләп­ләр ку­е­ла. "Ки­чуй" кол­хо­зы бер­ни­чә мәр­тә­бә со­ци­а­лис­тик ярыш­та җи­ңү­че бу­ла, Кы­зыл бай­рак­лар ала. Сә­ла­мәт­ле­ге как­ша­гач, эшен­нән ки­теп, Р. Фә­са­хов мәк­тәп­тә эш­ли. 1982 ел­да аны ка­бат авыл Со­ве­ты рә­и­се итеп сай­лый­лар, ан­нан - мәк­тәп, кол­хоз­ның пар­то­еш­ма сек­ре­та­ре… 1990 ел­ны КПСС РК-нең бе­рен­че сек­ре­та­ре Г.Х. Ха­фи­зов Риф­гать Фә­са­хов­ка ка­бат кол­хоз рә­и­се бу­лыр­га тәкъ­дим ясый, В.М. Вла­ди­ми­ров ра­йон баш­лы­гы бу­лып эш­лә­гән­дә аны авыл Со­ве­ты рә­и­се итеп кү­че­рә­ләр. 1997 ел­дан пен­си­я­гә чык­кан­чы, пен­си­я­гә чык­кач та бер­ни­чә ел ул уни­вер­си­тет­та ал­ган бел­геч­ле­ге бу­ен­ча мәк­тәп­тә эш­ли- та­рих укы­та. Мәк­тәп­тә эш­лә­гән ча­гын­да Р. Фә­са­хов бер­ни­чә кат РМБ-нең Мак­тау гра­мо­та­сы бе­лән бү­ләк­лә­нә. 1970 ел­ны «В.И. Ле­нин­ның туу­ы­на 100 ел ту­лу­ны бил­ге­ләп үтү" ме­да­ле бе­лән бү­ләк­лә­нә.

Бер ел­дан соң Фә­са­хов­лар га­и­лә­се ал­тын туй­ла­рын бәй­рәм итә­ләр. Авыл­даш кы­зы Сә­ки­нә Га­риф кы­зы бе­лән алар 1963 ел­ның 2 де­каб­рен­дә өй­лә­не­шә­ләр. Өч ба­ла тәр­би­я­ләп үс­те­рә­ләр: ул­ла­ры Ри­нат, кыз­ла­ры - Ре­зе­дә бе­лән Эн­җе. Ба­ла­ла­ры укып, аяк­ка ба­са­лар, бар да җа­вап­лы урын­нар­да эшли-ләр. Хәзер пенсионерлар ба­ла­ла­ры­на онык­ла­рын тәр­би­я­лә­шер­гә бу­лы­ша­лар (алар исә би­шәү), алар гел әби-ба­ба­ла­ры яны­на кай­тып йө­ри­ләр, сө­ен­де­реп яши­ләр. Риф­гать Га­яз улы буш ва­кыт­ла­рын­да га­зе­та укыр­га, те­ле­ви­зор­дан яңа­лык­лар, спорт прог­рам­ма­ла­ры ка­рар­га, кү­ңе­ле бул­ган­чы ба­ян­да (алар аның бер­ни­чә) уй­нар­га яра­та.

Без юби­ляр­ны чи­рат­та­гы ту­ган кө­не бе­лән кот­лый­быз, ул аны га­и­лә­се бе­лән уз­ды­рыр­га ни­ят­ли. Иң мө­һи­ме - сә­ла­мәт­лек, озын го­мер те­ли­без.